10 belangrijke data in de geschiedenis van de Notre-Dame in Parijs

Onder het bewind van Lodewijk VII besloot de bisschop van Parijs, Maurice de Sully, in 1160 een majestueuze kathedraal te bouwen ter ere van de Heilige Maagd Maria. Deze kathedraal moest in plaats van de kathedraal Saint-Étienne op het Ile de la Cité komen te staan. De koning, het volk en de kerk steunden allemaal het project en de eerste steen werd drie jaar later, in 1163, gelegd.

Ondanks dat de Notre-Dame nog niet klaar was, bewaakte ze al een heilige schat, gebracht door Saint Louis: de doornenkroon van Jezus Christus. Om dit relikwie aan de Parijzenaars te presenteren, werd er een welkomstceremonie georganiseerd.

Na meer dan 100 jaar werk was de kathedraal dan eindelijk klaar. De Franse uitdrukking ‘attendre 107 ans’ (107 jaar wachten) is naar aanleiding van deze periode tot stand gekomen. Het wordt in de alledaagse taal vaak gebruikt om ergernis uit te drukken als men eindeloos moest wachten. Desondanks was het het wachten zeker waard en is het bouwwerk nu een van de grootste westerse kathedralen: een meesterwerk van de gotische kunst.

De Notre-Dame, het symbool van macht, is bijzonder toegetakeld tijdens de Franse Revolutie. Haar schat werd geplunderd, haar torenspits gedemonteerd en haar beelden onthoofd of zelfs volledig vernield. Verstoken van haar religieuze functie, werd de kathedraal gebruikt als Tempel van de Rede en vervolgens als opslagplaats voor wijn. Sommigen sloopten zelfs stukken muur om de stenen vervolgens te verkopen. Uiteindelijk heeft de kathedraal zich goed staande weten te houden tijdens deze turbulente periode.

In 1802 is de rust wedergekeerd en werd het katholicisme weer geëerd in de Notre-Dame. Twee jaar later, in 1804, werd Napoleon I hier door paus Pius VII gekroond tot keizer van Frankrijk. De hele ceremonie duurde in totaal meer dan vijf uur en is vereeuwigd met een van de beroemdste schilderijen van het Louvre: ‘De kroning van Napoleon’, een werk van Jacques-Louis David.

Na de Franse Revolutie, het verstrijken van de tijd en de stijgende desinteresse van de Parijzenaren ging de Notre-Dame sterk achteruit. Victor Hugo, die erg gesteld was op het monument, besloot om de kathedraal al zijn lof te geven in zijn boek ‘Notre-Dame de Paris’. Hierdoor herontdekte de wereld de schoonheid van het monument en werd besloten om de Notre-Dame de nodige restauraties te geven.

Een enorm renovatie- en restauratieproject onder leiding van Eugène Viollet-Le-Duc is begonnen in 1844. Deze gepassioneerde architect gaf de Notre-Dame haar pracht terug door haar aan te kleden met waterspuwers en andere mythische wezens. Hij besloot ook om op het dak een nieuwe torenspits te maken, geïnspireerd op die van de kathedraal in Orléans. Na 20 jaar werk kreeg de Notre-Dame het uiterlijk van hoe we haar kennen voor de brand in 2019. Dit is dezelfde torenspits die op 15 april 2019 in de vuurzee verloren ging.

Sinds het herstel van Frankrijk na de Honderdjarige Oorlog in 1437, vieren de Parijzenaars hun militaire overwinningen op het plein voor de kathedraal. Zo werd daar in de 15e eeuw en in 1918 ook het ‘Te Deum’ gezongen: een volkslied dat werd gezongen tijdens feesten en na overwinningen. En op 26 augustus 1944 was het het ‘Magnificat’ dat werd gebruikt om de vrijheid te vieren.

Net als alle andere Parijse gebouwen aan de oevers van de Seine, staat de Notre-Dame op de werelderfgoedlijst van Unesco dat het erkent als een ‘architecturaal meesterwerk’ en gebruikt als voorbeeld voor de gotische architectuur.

In 2019 viert de Notre-Dame haar 850e verjaardag. Terwijl de kathedraal midden in een renovatieproject zit, wordt ze getroffen door een grote brand die het dak en de torenspits verwoest. Hoewel de restauraties naar verwachting meerdere jaren zullen duren, zijn vele kunstwerken en schatten bewaard gebleven. Ook is de structuur van het gebouw nog intact. Dankzij de sterke betrokkenheid in Frankrijk en in het buitenland, bereidt de kathedraal zich voor op een nieuwe pagina in haar geschiedenis door middel van een uitzonderlijk reconstructieplan.

Slechts vier jaar na de brand en ondanks het overlijden in augustus 2023 van Jean-Louis Georgelin, die belast was met het toezicht op de restauratie van het monument, zijn er al veel grote mijlpalen bereikt. Zo is de dakconstructie hersteld, staat de torenspits weer overeind en zit het grote dak er weer op. Binnen zijn de schoonmaak- en restauratiewerkzaamheden bijna afgerond. Net als de restauratie van het metselwerk, de gewelven, het koor en de decoraties in de sacristie. Al het werk is uitgevoerd volgens de tekeningen en oude technieken van de verschillende perioden waarin de kathedraal werd gebouwd (tussen de 13de eeuw en de 19de eeuw). Het laat zien hoezeer de Franse ambachtskunst nog altijd springlevend is. Of het nu gaat om timmerwerk, dakdekken, metselen, steenhouwen, siersmeedwerk, glasblazen, schilderwerk en beeldhouwen.