12 belangrijke data in de geschiedenis van de Notre-Dame in Parijs

Onder het bewind van Lodewijk VII besloot de bisschop van Parijs, Maurice de Sully, in 1160 een majestueuze kathedraal te bouwen ter ere van de Heilige Maagd Maria. Deze kathedraal moest in plaats van de kathedraal Saint-Étienne op het Ile de la Cité komen te staan. De koning, het volk en de kerk steunden allemaal het project en de eerste steen werd drie jaar later, in 1163, gelegd.

Ondanks dat de Notre-Dame nog niet klaar was, bewaakte ze al een heilige schat, gebracht door Saint Louis: de doornenkroon van Jezus Christus. Om dit relikwie aan de Parijzenaars te presenteren, werd er een welkomstceremonie georganiseerd.

Na meer dan 100 jaar werk was de kathedraal dan eindelijk klaar. De Franse uitdrukking ‘attendre 107 ans’ (107 jaar wachten) is naar aanleiding van deze periode tot stand gekomen. Het wordt in de alledaagse taal vaak gebruikt om ergernis uit te drukken als men eindeloos moest wachten. Desondanks was het het wachten zeker waard en is het bouwwerk nu een van de grootste westerse kathedralen: een meesterwerk van de gotische kunst.

De Notre-Dame, het symbool van macht, is bijzonder toegetakeld tijdens de Franse Revolutie. Haar schat werd geplunderd, haar torenspits gedemonteerd en haar beelden onthoofd of zelfs volledig vernield. Verstoken van haar religieuze functie, werd de kathedraal gebruikt als Tempel van de Rede en vervolgens als opslagplaats voor wijn. Sommigen sloopten zelfs stukken muur om de stenen vervolgens te verkopen. Uiteindelijk heeft de kathedraal zich goed staande weten te houden tijdens deze turbulente periode.

In 1802 is de rust wedergekeerd en werd het katholicisme weer geëerd in de Notre-Dame. Twee jaar later, in 1804, werd Napoleon I hier door paus Pius VII gekroond tot keizer van Frankrijk. De hele ceremonie duurde in totaal meer dan vijf uur en is vereeuwigd met een van de beroemdste schilderijen van het Louvre: ‘De kroning van Napoleon’, een werk van Jacques-Louis David.

Na de Franse Revolutie, het verstrijken van de tijd en de stijgende desinteresse van de Parijzenaren ging de Notre-Dame sterk achteruit. Victor Hugo, die erg gesteld was op het monument, besloot om de kathedraal al zijn lof te geven in zijn boek ‘Notre-Dame de Paris’. Hierdoor herontdekte de wereld de schoonheid van het monument en werd besloten om de Notre-Dame de nodige restauraties te geven.

Een enorm renovatie- en restauratieproject onder leiding van Eugène Viollet-Le-Duc is begonnen in 1844. Deze gepassioneerde architect gaf de Notre-Dame haar pracht terug door haar aan te kleden met waterspuwers en andere mythische wezens. Hij besloot ook om op het dak een nieuwe torenspits te maken, geïnspireerd op die van de kathedraal in Orléans. Na 20 jaar werk kreeg de Notre-Dame het uiterlijk van hoe we haar kennen voor de brand in 2019. Dit is dezelfde torenspits die op 15 april 2019 in de vuurzee verloren ging. Eind 2023 is een nieuwe, identiek nagemaakte, torenspits teruggeplaatst op de Notre-Dame. 

Sinds het herstel van Frankrijk na de Honderdjarige Oorlog in 1437, vieren de Parijzenaars hun militaire overwinningen op het plein voor de kathedraal. Zo werd daar in de 15e eeuw en in 1918 ook het ‘Te Deum’ gezongen: een volkslied dat werd gezongen tijdens feesten en na overwinningen. En op 26 augustus 1944 was het het ‘Magnificat’ dat werd gebruikt om de vrijheid te vieren.

Net als alle andere Parijse gebouwen aan de oevers van de Seine, staat de Notre-Dame op de werelderfgoedlijst van Unesco dat het erkent als een ‘architecturaal meesterwerk’ en gebruikt als voorbeeld voor de gotische architectuur.

In 2019 viert de Notre-Dame haar 850e verjaardag. Terwijl de kathedraal midden in een renovatieproject zit, wordt ze getroffen door een grote brand die het dak en de torenspits verwoest. Hoewel de restauraties naar verwachting meerdere jaren zullen duren, zijn vele kunstwerken en schatten bewaard gebleven. Ook is de structuur van het gebouw nog intact. Dankzij de sterke betrokkenheid in Frankrijk en in het buitenland, bereidt de kathedraal zich voor op een nieuwe pagina in haar geschiedenis door middel van een uitzonderlijk reconstructieplan voor de dakstructuur, de torenspits en het grote dak zelf. Binnen in het gebouw zijn het metselwerk en de gewelven, evenals het koor en de decoraties in de sacristie, volledig gerestaureerd volgens de ontwerpen en technieken van de verschillende periodes waarin de kathedraal werd gebouwed (tussen de dertiende en de negentiende eeuw). Het toont aan hoezeer het oude vakmanschap in Frankrijk nog altijd springlevend is. 

Na een restauratie van bijna vijf jaar en dankzij de inzet van honderden toegewijde ambachtslieden (timmerlieden, dakwerkers, metselaars, steenhouwers, ijzersmeden, glas-in-lood-zetters, restaurators van schilderijen en beeldhouwwerken) opent de Notre-Dame de Paris in het weekend van 7 en 8 december 2024 weer zijn deuren voor het publiek.

Vanwege de verwachte drukte na de heropening, is er een speciale app gelanceerd voor het reserveren van een tijdslot. Ondertussen gaan de werkzaamheden door met de restauratie van de apsis, de engel met de trompet en de klokken van de toren aan de noordkant. Hiermee begint een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van de Notre-Dame.