24 uur met Marie-Antoinette in Versailles

De slaapkamer van de koningin was in feite een openbare ruimte. Eerst woonde hier koningin Marie-Thérèse, de vrouw van Lodewijk de 14e, daarna Marie Leszczyńska (gehuwd met Lodewijk de 15e). En toen was het de beurt aan Marie-Antoinette, die tussen 1770 en 1789 in Versailles leefde met Lodewijk de 16e. Het hele hof had toegang om een koningin te zien slapen, opstaan of bevallen. In deze kamer kwamen zeventien prinsen en prinsessen ter wereld terwijl iedereen toekeek … Traditie!

In de kamers rond de slaapkamer vond het officiële leven van Marie-Antoinette plaats, met alle noodzakelijke plichtplegingen op politiek en religieus gebied. Alles volgens de regels der Étiquette. Het is er nog steeds druk: er worden jaarlijks 8 miljoen bezoekers ontvangen! Na drie jaar van renovaties en nieuwe veiligheidsmaatregelen gingen in het voorjaar van 2019 de deuren van het Grand appartement de la Reine weer open. Het is een onmisbare plek om iets te begrijpen van het leven van Marie-Antoinette.

Toen Lodewijk XV stierf, kreeg Marie-Antoinette van haar man Lodewijk XVI het lustoord Petit Trianon cadeau. Ze was de eerste vorstin met eigen onroerend goed en sloeg enthousiast aan het verbouwen. Ook veranderde ze een groot deel van de botanische tuin van Lodewijk XV in een Engels-Chinese tuin, toen een erg trendy stijl. Van het kleine landgoed Trianon maakte ze een kalm en vredig wereldje, waar de vorstin zich graag afzonderde van het drukke hofleven.

Marie-Antoinette was dol op toneel en muziek en liet daarom een eigen theater bouwen bij het Petit Trianon: het Théâtre de la Reine. Via een discrete toegang door een dichtbegroeide omgeving, konden 250 toeschouwers naar binnen. In de orkestbak was plaats voor 20 muzikanten. Het theater van de koningin doet geen dienst meer als toneelzaal, maar is wel het enige compleet intacte Franse theater uit de 18e eeuw. Mede dankzij zeer goed beheer en een magnifiek geslaagde renovatie. Een uitzonderlijke plaats voor een bezoek met gids!

Na jaren van restaureren is het Maison de la Reine weer open voor een bezichtiging. Het ligt midden in het Hameau de la Reine, het door Marie-Antoinette bedachte dorpje bij Versailles. De tuinen hier moesten simpel en natuurlijk blijven, en de mogelijkheid bieden aan haar kinderen in aanraking te komen met het boerenbestaan, de veeteelt en de landbouw. Verstandig ouderschap! De weelderige meubels in het woonhuis contrasteren wel erg met de landelijke omgeving buiten. Hoe dan ook: het is fijn wandelen hier.

We zijn weer terug aan het officiële hof, in de Antichambre du Grand Couvert! Hier organiseerden Lodewijk XVI en Marie-Antoinette hun ‘society diners’, voor een uitgelezen gezelschap van veertig belangrijke mensen per keer. De bestekken waren topwerken van de beste edelsmeden, als serviesgoed kwam alleen het mooiste porselein uit Sèvres op tafel. En zo begon in feite de opmars van wat nu overal ter wereld bekendstaat als de excellente Franse tafelcultuur.

Marie-Antoinette was permanent bezig het landgoed Versailles naar haar hand te zetten. Hoeveel tijd het ook kostte om als koningin aan alle regels van l’Étiquette te voldoen en hoeveel behoefte ze ook had aan een privébestaan, meer dan twintig jaar lang werkte ze onverzettelijk aan een mooier en beter Versailles. De creatie van haar Hameau de la Reine, de intieme plaats waar ze vrij en in de natuur kon zijn, staat in schril contrast met haar rol van koningin van Frankrijk. Het kasteel van Versailles is tegenwoordig ook het symbool van het uiteindelijk zo tragische levenslot van Marie-Antoinette. Wie ronddwaalt door Versailles zal steeds moeten denken aan deze bekendste vorstin van Frankrijk, wier levensloop vanaf het eerste moment ongewoon was.