Zonder de tomeloze inzet van duizenden ambachtslieden en kunstenaars had de brand van 2019 het einde kunnen betekenen van een wereldberoemd symbool. Steenhouwers, timmerlieden, glasmakers, smeden en ontwerpers: ontdek de helden die achter de schermen alles hebben gegeven om de Notre-Dame van Parijs weer uit de as te laten herrijzen.
Een wedergeboorte dankzij gouden handen
Op 15 april 2019 stond de hemel van Parijs in lichterlaaie. Het dak van de Notre-Dame, dat woud van eeuwenoude eiken, ging voor de ogen van de hele wereld in vlammen op. De schok was immens, de ontzetting compleet. Maar uit de ashopen ontstond een nieuwe energie. In plaats van de ziel van het monument voorgoed te doven werd de brand het begin van een samenwerking die zijn weerga niet kende.
Steenhouwers, timmerlieden, smeden, schrijnwerkers, ontwerpers: ambachtslieden van overal ter wereld schoten Frankrijk te hulp. Ieder wendde zijn unieke expertise en fenomenale vakmanschap aan voor dit buitengewone project, dat bestempeld werd als ‘de bouwplaats van de eeuw’. Traditie en innovatie gingen hand in hand, het verleden in dialoog met het heden, en onder de handen van deze vaklieden herrees de Notre-Dame uit haar as.
De meester-glazeniers: de glans van het gewijde
In de schemering van de kathedraal komen de gebrandschilderde ramen weer tot leven. Olivier Juteau en zijn meester-glazeniers hebben de gekleurde glasfragmenten die door de tijd en de vlammen waren aangetast opnieuw glans gegeven. Een werk dat veel geduld vereist: dankzij hun vaardige vingers komt de materie weer tot leven en vangen de ramen opnieuw het licht dat de Notre-Dame eeuwenlang heeft bezield. Met de nauwkeurige en subtiele technieken van weleer worden alle stralende kleurnuances gloedvol hersteld. Een caleidoscoop van historie en transparantie.
Klik hier om meer te weten over Olivier Juteau, meester-glazenier in Parijs
De smeden: de herinnering in het metaal
Wat lager, in het koor, komen heden en verleden op andere wijze bij elkaar. Een van de meesters van de herbouw van de Notre-Dame is de ontwerper Guillaume Bardet, beeldhouwer van de schaduw en het gewijde, die het nieuwe liturgische meubilair van de kathedraal heeft ontworpen: het altaar, het tabernakel en de ambo. Onder zijn handen voegt het ruwe, tijdloze brons zich in zuivere lijnen en krijgt de ruimte een stilzwijgende kracht. Heilige symbolen worden erin gegraveerd als een herinnering gekerfd in het metaal, tastbaar en spiritueel. Met een combinatie van precisie en poëzie zijn de handelingen van de smid als die van de gelovige: hij vormt, verheft, veredelt.
Klik hier om meer te weten over Guillaume Bardet, ontwerper uit de Drôme ten zuiden van Lyon
De steenhouwers: de eeuwigheid in de materie
Onder de stenen huid van de Notre-Dame is een uiterste minutieus werk verricht, want blok voor blok is onder de loep genomen. De steenhouwers, schatbewaarders van een eeuwenoud ambacht en van onschatbare waarde voor de herbouw van de Notre-Dame, hebben met veel geduld elk brokstuk bestudeerd en telkens de keuze gemaakt tussen nauwkeurige restauratie of volledige vernieuwing. Met traditioneel gereedschap hebben ze het kerkschip, de steunberen en de beelden in hun oorspronkelijke staat hersteld. Een werk van lange adem dat door uitzonderlijke ambachtsbedrijven is uitgevoerd: Lefèvre, gespecialiseerd in gewelven en sluitstenen, Pradeau Morin Monuments Historiques, belast met de façades en de omlopen, en de firma SIM, expert in het houwen en bewerken van steen. Samen hebben ze de kathedraal weer opgetrokken.
Meer informatie over:
Het design: in dienst van de spiritualiteit
In de gigantische ruimte van de Notre-Dame werkte Ionna Vautrin nauwkeurig en discreet aan de nieuwe zitplaatsen. Haar massief eikenhouten stoelen, die naadloos passen in de gotische architectuur, zijn een combinatie van eenvoud en elegantie. Bosc, het familiebedrijf in Les Landes, heeft haar visie met een uitzonderlijke know-how vormgegeven: 1500 unieke exemplaren, elk voorzien van het stempel ND. Een nobele houtsoort, een tijdloze belijning en een subtiel ontwerp in samenspel met het licht. Tussen traditie en vernieuwing vormen deze stoelen een onzichtbare band tussen het werk van de schrijnwerker en de devotie van de gelovige die erop plaatsneemt.
Meer informatie over:
Het textielwerk: het geloof in kleuren en symbolen
Een ander belangrijk element is het werk van de stylist Jean-Charles de Castelbajac, die met zijn kijk op textiel de liturgische gewaden opnieuw glans heeft gegeven. Zijn kazuifels zijn geïnspireerd op de flamboyante ramen en het schitterende kruis, en brengen zo een ode aan het licht en het geloof. Gouden accenten, stralende kleuren, een lijnenspel doordrenkt van symboliek: elke plooi van de stof vertelt een verhaal, namelijk dat van een erfstuk dat met een nieuwe twist naar een hoger plan is getild.
Klik hier om meer te lezen over stylist Jean-Charles de Castelbajac
Het lichtontwerp: het gewijde in de spotlights
Als het donker wordt, toont de kathedraal een ander facet van zijn luister. Patrick Rimoux en zijn team van lichtkunstenaars hebben de verlichting van de Notre-Dame omgetoverd tot een zintuiglijke en mystieke ervaring. Met 2175 lichtpunten is er een spel van licht en schaduw gecreëerd, waardoor het reliëf van de stenen nog meer diepgang krijgt, geraffineerde details worden benadrukt en volumes een nieuwe dimensie krijgen. Van de verstilde inkeer tijdens het gebed tot het uitbundige karakter van de grote vieringen geeft elke lichtvariatie de kerk een andere sfeer, een ziel die constant in beweging is. De verlichting houdt het monument niet gevangen, maar wekt het opnieuw tot leven.
Meer informatie over:
De scenografie: het onzichtbare zichtbaar maken
Een andere expert die nauw betrokken was bij de herbouw van de Notre-Dame, is Nathalie Crinière, die op subtiele en poëtische wijze de indeling van de kerk heeft vormgegeven. Geen groots effectbejag, maar subtiele borden die de bezoekers leiden zonder afbreuk te doen aan de rust van de plek, en discrete balies die alle ruimte geven aan de gotische architectuur. Het pronkstuk is de reliekschrijn van de Heilige Doornenkroon die zich onthult in een contemplatieve krans van licht.
Meer informatie over:
De timmerlieden: de herbouw van het hemelse woud
In de schaduw van de gewelven zagen de timmerlieden zich gesteld voor een van de moeilijkste aspecten van de restauratie: het herbouwen van het mythische ‘woud’ van de Notre-Dame, dat kantwerk van eeuwenoude eikenbalken, dat binnen een paar uur door de vlammen werd verteerd. De Ateliers Perrault en de Compagnons du Devoir hebben deze ongelooflijke klus geklaard met behulp van middeleeuwse technieken voor hakken, hijsen en samenvoegen om het originele gebint precies na te maken. Bijna 1000 bomen, die stuk voor stuk in de Franse bossen zijn geselecteerd, zijn verwerkt tot massieve balken die de tand des tijds moeten doorstaan. Elk onderdeel, elke inkeping en elke pin is een bewijs van de toewijding van de timmerlieden en hun respect voor het verleden.
Meer informatie over:
Door Faustine François
Curieuse et dynamique, Faustine aime autant coordonner des équipes éditoriales qu’être sur le terrain à interviewer des personnalités. Le voyage est son moteur !
