In het hartje van Marseille is onlangs een museum geopend dat helemaal is gewijd aan deze karakteristieke zeep. Het MuSaMa brengt de geschiedenis van dit alom bekende product van de Provençaalse cultuur in beeld. Een primeur, en er is al een tweede museum in aantocht…
Het MuSaMa is te vinden in de oudste straat van Marseille, op loopafstand van de Vieux Port. Het is een initiatief van Jean-Baptiste en Coralie Jaussaud, enthousiaste ondernemers die tevens aan het hoofd staan van de Grande Savonnerie, waar marseillezeep wordt gemaakt. Zij wilden het ‘iconische blokje’ met een eigen museum eren. Een paar jaar eerder had de uit Marseille afkomstige Jean-Baptiste al het Conservatoire national du savon de Marseille opgericht, een stichting die zich ten doel stelt om alle kennis en knowhow over marseillezeep in kaart te brengen.
Alles over zeep maken
Het museum beslaat 4 zalen, met een totaal oppervlak van 413 m², waar je op ludieke wijze alles leert over het maken van marseillezeep. Aan de hand van een korte film en unieke documenten krijg je inzicht in de geschiedenis en het productieproces. Ook zijn er bijzondere voorwerpen te zien, zoals een zeepsnijder, en er is een 19de-eeuwse keuken ingericht. Via een app kunnen bezoekers zich in 8 talen langs de collectie laten rondleiden. Daarnaast zijn er tijdelijke tentoonstellingen waar je met behulp van een virtual reality-headset kunt kennismaken met nieuwe productietechnologieën.
Een korte geschiedenisles: in de 13de eeuw waren er in Marseille al ziederijen waar zeep volgens de warme methode werd gemaakt, op basis van natuurlijke olie uit de Provence en soda die uit verbrande planten werd gehaald. In 1688 werd het productieproces op last van Lodewijk XIV gereglementeerd en mocht de zeep alleen nog worden gemaakt van zuivere olijfolie, zonder toevoeging van andere vetten. De zeepzieders lieten hiervoor olie komen uit Kreta en Italië.
Minstens 72% plantaardige olie
Gaandeweg werd olijfolie vervangen door koolzaad-, maanzaad- en sesamolie. Rond 1825 begonnen de zeepzieders te werken met kunstmatige soda, later ammoniak- of Solvaysoda. In 1906 stelde de scheikundige François Merklen ten slotte de formule voor het maken van marseillezeep vast: 72% plantaardige olie plus soda en water.
Er zijn nog maar drie traditionele zeepziederijen in Marseille te vinden.
Deze strikte formule wordt nog steeds gehanteerd en biedt de bezoekers van het museum de kans om onder leiding van een zeepzieder hun eigen blok echte savon de Marseille te maken.
Er zijn nog maar drie zeepziederijen in Marseille, waar de zeep in koperen ketels wordt gekookt: Le Sérail, Fer à Cheval en La Corvette.
De Savonnerie du Midi, van het zeepmerk La Corvette, gaat ook een museum wijden aan de beroemde blokzeep uit Marseille. Het museum wordt ingericht in de eigen fabriek, in de wijk Les Aygalades (15de arrondissement van Marseille). De opening staat gepland voor deze zomer.
Rond de zaal met de zeepketels krijgt de bezoeker een kijkje in het productieproces. Daarnaast zal in de expositieruimtes een van de grootste privéverzamelingen over de productie van marseillezeep te zien zijn. Deze is afkomstig van Vittorio en Josette Quittard, een echtpaar uit Marseille dat zich de afgelopen twintig jaar heeft verdiept in de geschiedenis van deze zeepsoort.
Pas op voor namaakzeep
Er zijn twee soorten marseillezeep: groene voor de huid, beige (afkomstig van kokosolie) voor de was. Marseillezeep is niet alleen milieuvriendelijk, maar ook goedkoop. Er wordt echter ook veel synthetische zeep gemaakt die als echte marseillezeep wordt verkocht. Het is geen beschermd label, dus 95% van de zeep ‘uit Marseille’ wordt in China of Turkije geproduceerd. Reden te meer om naar Marseille te komen en daar het authentieke product te kopen!
Meer informatie:
Door Catalina Cueto
Freelance reisjournalist
