Maak een reis door de Franse geschiedenis: elke regio een andere periode

We beginnen bij het begin: op de rustige aardbol van miljarden jaren geleden was er grond dat nu bekend staat als la douce France. Gigantische dinosauriërs liepen rond in het Juragebergte, en toen ze de aarde verlieten begon het tijdperk van de mens. Gezellig bij elkaar liep de Cro Magnonmens door de bossen van de Dordogne, waar ze woonden in grotten. De oermensen decoreerden hun knusse huisjes met de mooiste kunstwerken, de meest bekende daarvan zijn gevonden in Lascaux. Toen de grotten in 1940 werden ontdekt was het een wereldprimeur, en het is goed te begrijpen waarom: het zijn namelijk de rijkste beschilderde prehistorische grotten ter wereld. Sinds 1979 staat het op de UNESCO-werelderfgoedlijst. In het nabijgelegen Les Eyzies ontdek je overblijfselen uit de steentijd, en kun je je in het Museum van de Prehistorie verdiepen in dit stukje geschiedenis.

Onze reis gaat verder! Van 15.000 v.C. in de Dordogne gaan we door naar 52 v.C. in de Bourgogne.

Het is een onrustige tijd voor Frankrijk: de Galliërs staan onder druk want de Romeinen willen het land overnemen. In Alésia strijd het Gallische leger onder leiding van Vercingetorix tegen de Romeinen van Julius Caesar. De Galliërs, moe van de strijd en te ongeorganiseerd om zich te redden tegenover de oppositie, trekken zich terug in de stad. Om een overgave te dwingen bouwen de Romeinen een dubbele vestingwal, die de Galliërs zes weken lang proberen te doorbreken. Zonder toverdrank en zonder eten geeft Vercengetorix zich over om de Galliërs te redden, en zo eindigt het inmiddels beruchte beleg van Alésia. De nederlaag van de Galliërs in de Bourgondische stad markeerde het einde van de opstand tegen de Romeinen: Gallië was nu definitief een deel van het Romeinse Rijk.

Tegenwoordig staat er in Alésia een park waar je dit stukje geschiedenis zelf kunt ervaren. Zo vind je er een museum, de opgravingen van de Gallo-Romeinse stad, een workshop Gallische gastronomie, en nog veel meer. 
 

Na de nederlaag van de Galliërs in de Bourgogne namen de Romeinen het over. Zo'n 300 jaar staan zij aan het roer van Frankrijk. Van hun cultuur kunnen we tegenwoordig nog veel zien, en dan vooral in het charmante Occitanië. Denk bijvoorbeeld aan de Pont du Gard, het hoogste Romeinse aquaduct ter wereld (UNESCO Werelderfgoed).

De stad die de absolute kroon spant is toch wel Nîmes. Tijdens het Gallo-Romeinse tijdperk was de occitaanse stad het religieuze heiligdom van de provincie Narbonne. Geen wonder dus dat er allerlei prachtige monumenten werden gebouwd - en gelukkig voor ons staan sommige nog overeind! De tempel van Diana, de Maison Carrée en de Tour Magne bijvoorbeeld. Ook het prachtige amfitheater mag niet ontbreken: daar worden trouwens nog steeds shows georganiseerd (Externe link) zodat je de geschiedenis in real-time kunt zien afspelen.

Kun je geen genoeg krijgen van de Romeinen? Breng dan vooral een bezoek aan het Musée de la Romanité, tegenover het amfitheater, waar je alles ziet van het normale leven door 25 eeuwen geschiedenis. Ook leuk: vanaf de rooftop heb je een prachtig uitzicht over de stad.

In 486 neemt Clovis, koning van de Franken, het op tegen het Romeinse leger tijdens de slag van Soissons. De laatste Romeinse generaal in Gallië, Syagrius, wordt daarbij verslagen, en zo beginnen de middeleeuwen in Frankrijk.

De hele streek Bretagne is onlosmakelijk met de Keltische geschiedenis verbonden, dit komt omdat in de 5de eeuw de Angelsaksen Groot-Brittannië overnamen en de Kelten zijn gevlucht naar de andere kant van het kanaal. En zo ontstond "Breizh" (Bretagne in het Bretons, een nog steeds bestaande Keltische taal)! Die Keltische invloed voel je nu nog steeds, bijvoorbeeld in de iconen, het cider en de crêpes.

In de 12de eeuw ontstaan de legendes van Koning Arthur en zijn ridders van de Ronde Tafel, misschien een van de bekendste verhalen van de Keltische mythologie... Het verhaal vertelt dat in het bos van Brocéliande de tombe van de tovenaar Merlijn te vinden is, en dat het zwaard Excalibur in een rots langs het meer van Trémelin ligt. Dit stukje geschiedenis kun je zelf ook ervaren, het bos en het meer zijn namelijk vrij toegankelijk.

Onze tips voor een extra dosis legendarisch avontuur? Het museum van het Chateau de Comper-en-Brocéliande (Externe link) , het Interkeltisch Festival van Lorient (Externe link) , de middeleeuwse feesten in Fort la Latte (Externe link) , en de Vallei der Heiligen. Wil je op zoek naar het cider of die crêpes waar we het eerder over hadden? Wij raden je een tripje naar een van de vele middeleeuwse dorpjes aan.

In de rest van Frankrijk was het wéér onrustig: de Franse koninklijke familie stierf uit en zo begon in 1337 de Honderdjarige Oorlog, een strijd om de Franse troon. De Plantagenets en de Valois, twee grote families met aanspraak op de troon, strijden tegen elkaar, wanneer in 1429 opeens een nieuwe speler op het podium verschijnt: Jeanne d'Arc.

Met stemmen in haar hoofd en vooral een goed gevoel voor politiek komt ze in Orléans Karel VII van het Huis Valois opnieuw moed in te praten. Dankzij haar goede militaire inzicht stopt ze het beleg van Orléans en brengt ze de Dauphin naar Reims, gelegen in het gebied van de oppositie, om hem in de kathedraal tot Koning te laten kronen. Met een verenigd Frankrijk onder een nieuwe Koning eindigt de oorlog, maar voor Jeanne d'Arc loopt het minder goed af. Ze wordt gevangen genomen door de Engelsen en om politieke redenen tot heks verklaart. Haar verhaal eindigt in 1431 op de brandstapel in Rouen. Het proces daarvan kun je zelf beleven in het Historial de Jeanne d'Arc (Externe link) in Rouen, een 4D-experience waarbij jij moet beslissen over de toekomst van la Pucelle d'Orléans.

Om haar moed te herdenken worden er ieder jaar in Reims (Externe link) en Orléans (Externe link) heuse festivallen georganiseerd, met onder andere een "Jeanne" te paard, een middeleeuws bal en heel veel kostuums!

Na de Honderdjarige Oorlog besloot de koninklijke familie te verhuizen naar de Loirevallei, een strategisch punt voor de Kroon: in het hart van Frankrijk zat je op gelijke afstand van elk hoekje van het koninkrijk. Langs de Loire lieten ze de meest magnifieke kastelen bouwen, zoals Amboise, Chenonceau, en Blois.

In 1515 wordt François 1er Koning van Frankrijk, met hem begint de Renaissance pas écht. De Koning was een groot aanbidder van de beroemde Leonardo Da Vinci, die hij in 1516 uit Italië laat overkomen. De Koning woonde toen in het kasteel van Amboise, en liet een tunnel graven naar het kasteel van Da Vinci, het zogenaamde Clos Lucé gelegen zo'n 500m verderop, om in alle rust bij zijn goede vriend op bezoek te kunnen komen.

Het Koningschap van François 1er staat bekend om zijn vele culinaire en culturele vooruitgangen, die je natuurlijk zelf ook kunt beleven! Er worden regelmatig shows, feesten en concerten georganiseerd, en vele van de wel 300 kastelen van de Loirevallei zijn nog steeds toegankelijk voor publiek. Wanneer de avond valt is het tijdens de zomer al helemaal feest: dan heb je in o.a. de kastelen van Amboise en Blois een lichtshow op het kasteel.

Tip van de redactie: gebruik tijdens je bezoek aan Chinon, Loches, Blois, Amboise of Chambord een Histopad (Externe link) ! Met de tablet die je bij de balie kunt verkrijgen worden de decors van vroeger tot leven gewekt, en kun je meer te weten komen over het Frankrijk van de 16de eeuw.

Als je het wat rustiger aan wilt doen kun je de Loirevallei ook met de fiets beleven: op de Loire à vélo (Externe link) heb je vanaf het water een prachtig uitzicht op de parels van de Renaissance.

In de 17de en 18de eeuw zag men de opbloei van menig havensteden, zoals bijvoorbeeld Nantes. Dit was ook een tijd van strijd tussen de Engelsen en de rest van de wereld - waaronder Frankrijk. Frankrijk had schepen nodig om haar koloniën wereldwijd te beschermen. In deze context wordt Rochefort, vanwege haar strategische ligging, uitgekozen als thuishaven voor de Koninklijke scheepsbouw en touwslagerij. Hier wordt een fraaie

Om het arsenaal te beschermen liet de Koning het Fort Boyard bouwen, precies gelegen tussen de eilanden Aix en Oléron langs de kust van La Rochelle. Hierdoor was er geen open plek meer en kon geen enkel schip bij de monding van de Charente komen om de schepen van Rochefort te vernielen.

Dit was de 18de eeuw, er hing een gevoel van révolution in de lucht, met name aan de andere kant van de oceaan. In 1776 voer de Markies de la Fayette naar de andere kant van de wereld om de Amerikanen te helpen hun onafhankelijkheid van Engeland te nemen - met succes. Geïnspireerd door de Amerikanen kwam hij terug naar Frankrijk, om dit keer een thuiswedstrijd te spelen: we staan op de vooravond van de Franse Revolutie.

Als je dit stukje geschiedenis zelf wilt beleven is er genoeg te doen: bezoek bijvoorbeeld de Koninklijke Touwslagerij (Externe link) , het Maritiem Museum (Externe link) in Rochefort, of doe een boottocht langs de eilanden vanaf La Rochelle. Ook leuk: de boot waarmee De la Fayette meehielp aan de opbouw van the Land of the Free, de Hermione (Externe link) , is nagebouwd en is tegenwoordig te bezoeken!

De industriële revolutie van de jaren 1750 bracht een nieuwe dynamiek naar Frankrijk, en dan vooral in het noorden. Hier had textiel een belangrijke plek, een ambacht die zich dankzij de nieuwe technologieën sneller en beter kon ontwikkelen.

Vele steden hadden hun eigen specialiteit, in de regionale hoofdstad Amiens was fluweel de specialiteit. Vanaf de tweede helft van de 18de eeuw was de hoofdstad van Picardië dé plek voor deze stof. De ontwikkeling van de spoorwegen in de regio maakte de export naar Parijs en het buitenland nog makkelijker. Daarbij komt dat de Noord-Frankrijk een rijke bron is aan steenkolen, wat ervoor zorgde dat de fabrieken op volle toeren konden draaien.

Rond de jaren 1930 heeft de regio het hard te verduren. De machines roesten, de Eerste Wereldoorlog richt veel schade aan en de crisis van de jaren 30 gaan veel fabrieken failliet.

Het ambachtelijke verleden van Noord-Frankrijk vind je nog overal. Laat je verbazen in de Cité de la Dentelle et de la Mode (het kant- en modemuseum) in Calais, of ga ondergrond en duik de mijnen in in het Centre historique minier in Lewarde in de omgeving van Louvre-Lens. Ook de Piscine de Roubaix  is een aanrader: in dit voormalige zwembad in originele art-decostijl vind je een collectie kunst en textiel uit de regio.
 

Het leven van Koning Lodewijk de 16de en Marie-Antoinette in Versailles was heerlijk: veel feesten, prachtige juwelen, en vooral weinig te merken van de financiële problemen van de rest van Frankrijk.

In de hoofdstad begonnen de Franse vrouwen de straat op te gaan in protest, terwijl er in het parlement hevige debatten plaats vonden over de rol van de Koning. Op 14 juli 1789 werd het de Parijzenaren genoeg, en gingen de mannen en vrouwen van de hoofdstad met alle wapens die ze maar konden vinden naar de Bastille. Dit was de gevangenis van de Koning, en ondanks dat er maar weinig mensen in gevangen zaten was het een symbool voor de overmatige macht van de Koning. Een symbolisch evenement, gevolgd door de "Eed op de Kaatsbaan" in augustus 1789, waarbij de vertegenwoordigers van het volk elkaar trouw beloofden en besloten om niet te stoppen voordat er een nieuwe grondwet zou komen, dat Frankrijk tot een Constitutionele Monarchie zou maken. Dit werd de Déclaration des Droits de l'Homme et du Citoyen ("Verklaring van de rechten van de mens en de burger"), van 1789.

In eerste instantie leek de Koning hiermee akkoord te gaan, maar niets bleek minder waar. Na een mislukte ontsnappingspoging naar het buitenland werden Lodewijk en Marie-Antoinette aangeklaagd voor land verraad, en in 1793 ter dood veroordeeld en geguillotineerd. Hiermee was het, voorlopig, gedaan met de Koningen in Frankrijk. Met nadruk op "voorlopig". Vive la République!

Tot op de dag van vandaag is '14 juillet' de Nationale Feestdag van Frankrijk. Een niet-te-missen evenement als je je in juli op Frans grondgebied bevindt! Leuk om te weten trouwens: je zou zeggen dat men 14 juli 1789 herdenkt, maar dit is een foutje van de geschiedenis. Op de Nationale Feestdag viert men 14 juli 1790, de eerste échte feestdag van een Koningshuis-loos Frankrijk.

De rust in de Republiek werd verstoord door een Corsicaanse generaal: Napoleon Bonaparte. In 1804 verklaarde hij zich tot keizer van Frankrijk, en begon hij een militaire operatie om een groot deel van Europa toe te voegen aan het Franse Rijk, en het Verenigde Koninkrijk te neutraliseren. Het ene lukte wel, het andere niet: bij de slag van Trafalgar verloor Frankrijk van Engeland, en zo werden de Engelsen heersers over de zeeën. Op het land werd Frankrijk door de vele slagen juist groter: onder anderen België en Nederland waren nu ook een stukje Frankrijk. Het keizerrijk van Napoleon bleef in stand tot aan 1814, toen Parijs werd ingenomen door Rusland, Engeland, Oostenrijk en Pruisen. Zijn macht en titel werden ontnomen en hij werd verbannen naar het eiland Elba.

Even kwam het land terug in handen van een koning, Lodewijk de 18de, maar dit was van korte duur. Napoleon kwam in 1815, een jaar na zijn verbanning, voor honderd dagen terug aan de macht, tot aan zijn grote nederlaag tijdens de Slag bij Waterloo, en zijn definitieve verbanning naar het eiland Sint-Helena. Lodewijk de 18de nam weer de macht in Frankrijk, en begon met de wederopbouw van een land dat door de vele oorlogen van Napoleon financieel en politiek totaal was uitgeput.

Op het eiland Corsica kun je nog veel sporen van de beroemde figuur vinden. Zo kun je in Ajaccio zijn geboortehuis (Externe link) bezoeken, en worden er elk jaar rond zijn geboortedag (15 augustus) feesten (Externe link) georganiseerd in de stad, met veel muziek en mensen in kostuum. Extra tip: volg het leven van Napoleon zoals verteld door Ridley Scott in de film Napoleon (2023) in ons artikel.

In 1939 brak de oorlog uit in Europa. In 1940 besloot de toenmalige president van Frankrijk een akkoord te sluiten met Duitsland, en samen te werken. Zo werd het Franse leger buiten spel gezet, en het land in tweeën gesplitst: het Duitse noorden, en het "vrije" Frankrijk in het zuiden, met als hoofdstad Vichy. Al snel bleek dat de situatie in zowel het noorden als het zuiden even erg was, met Jodenhaat en sterke beperkingen van vrijheden, al hoefden de Joden in het zuiden geen ster te dragen. In 1942 valt het Duitse leger de vrije zone binnen, en wordt heel het land overgenomen. Van 1942 tot 1944 worden 76 000 Joden gedeporteerd naar de concentratiekampen, 25% van alle Joden in Frankrijk. Ook worden er overal in Frankrijk steden gebombardeerd, door beide kanten van de strijd, waaronder Chambéry, Grenoble, Lyon, Nice, Nantes, Marseille, Tours, Lisieux, Lille en Nîmes. 80% van alle bommen vallen in 1944.

Op 6 juni 1944 kwamen de geallieerden aan op de stranden van Normandië; een slag die het einde van de oorlog zou beïnvloeden. Hieraan zijn in de regio vele monumenten gewijd, zoals bijvoorbeeld het Mémorial de Caen. Elk jaar wordt er een D-Day festival georganiseerd in de regio, waarin de vrijheid wordt gevierd.

Na de oorlog werden op de terugmars naar Duitsland alle inwoners van het dorp Oradour-sur-Glane op brute wijze vermoord door een eenheid van de tweede SS-Panzer Division 'Das Reich'. Het dorp is intact gehouden, als herinnering aan de wreedheid van oorlog. Een emotioneel bezoek, maar het is het zeker waard.

In de jaren 30 was de Mostra van Venetië het enige internationale filmfestival ter wereld. Wanneer in 1938 een politiek omstreden film de hoofdprijs wint, besluit Frankrijk zijn eigen, neutralere filmfestival te organiseren. Om de glitter en glamour van Venetië te overtreffen werden twee steden overwogen: het charmante en zonnige Cannes, of het zuidelijke Biarritz (Frans-Baskenland). Twee maanden voor het begin van het festival investeerde Cannes opeens wat extra geld, en zo werd het gekozen als de thuisbasis van het nieuwe grootse evenement. 

Door de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog in 1939 werd de eerste editie geannuleerd, uiteindelijk werd de eerste editie in 1946 gehouden. De eerste edities verliepen niet zonder slag of stoot: gezien de gespannen internationale situatie werd er besloten elk deelnemend land in de eerste editie een prijs te geven. Voor de tweede editie werd het Palais Croisette gebouwd, maar het dak vloog weg en zo werd het festival in het Stedelijke Casino gehouden. 

Door de jaren heen groeide het festival uit tot een van de bekendste filmfestivallen ter wereld. Wil je zelf sterren zien tijdens je bezoek aan Cannes? Ontdek de zeven mooiste sterrensuites van Cannes, wandel langs de Croisette, het emblematische boulevard van Cannes. Laat je verbazen op het Chemin des Etoiles, de Franse "walk of fame", en neem je eigen fonkelende foto op de rode loper van het Palais des Festivals. Tijdens het festival worden elke avond de meest iconische klassiekers geprojecteerd op het strand Macé tegenover hotel Majestic. Kun je niet wachten om te genieten van de mooiste films? Maak een rondreis en ontdek Frankrijk op het witte doek, of haal de popcorn erbij en geniet van la douce France vanop de bank met de beste Franse films en series op Netflix.