Haar bloemen zijn geel, maar tijdens de renaissance kleedde ze de koningen in het blauw! Al sinds de oudheid staat ze gekend voor haar medicinale eigenschappen en de kleurstoffen in haar blad. Dit kleine plantje (Isatis Tinctoria), ook wel gekend als ‘het pastel van de ververs’, was een echte rijkdom voor Occitanië van de XIVe tot de XVIIe eeuw en heef zowel steden als het platteland vormgegeven. Het blauwe goud van Occitanië werd door een handvol gepassioneerden van de vergetelheid gered en begint nu aan zijn tweede leven!
Het leven in het blauw: pastel in al zijn vormen
Oorspronkelijk werd pastel gebruikt als kleurstof (zijn naam komt van de pasta van de blaadjes van Isatis tinctoria), en niet zozeer om te schilderen. Uit de kuipen kleurstof werd het laatste restje gerecupereerd om karren, luiken en zelfs koeienhoorns te kleuren om de muggen op afstand te houden! Dankzij ambachtsmannen die verkikkerd zijn op pastel en dit gebruiken in de Beeldend Kunsten of voor textiel, wordt er vandaag mee geschilderd, getekend, gedecoreerd en kleden we ons in dertien tinten Occitaans blauw! Een kleurengamma dat werd vastgelegd in de XVIIe eeuw en dat gaat van heel zacht ‘lichtblauw’ tot ‘grijs/zwart ‘helsbauw’, langs ‘koningsblauw’ en ‘koninginnenblauw’ …
Het epos van het blauwe goud in het Château-Musée du pastel
Toen het kasteel Magrin in 1971 gerenoveerd werd, sloegen de eigenaars twee vliegen in een klap: een historisch monument bewaren en het ongelofelijke verhaal van koningsblauw uit de vergetelheid halen. In dit oude fort dat nu een pastelmuseum is, ontdek je het volledige verhaal: in de renaissancegevels, een symbool van de gouden eeuw waarin Occitanië de korenschuur van het pastel in Europa was, maar ook in de enorme drogerij, de manuscripten, de stoffen en werktuigen of zelfs in de laatste molen van de regio. En in de tuin herinneren pastelkleurige voetstukken en indigoplantjes ons eraan dat de ene tint blauw een andere kan verbergen: de komst van het tropisch indigo in de XVIe eeuw duwde dan ook het pastel van de troon!
Verhaal van een wedergeboorte
Het is een verhaal van wedergeboorte: in 1994, na een pauze van meer dan een eeuw, markeert het Bleu de Lectoure een nieuwe periode voor de pastelcultuur en geeft deze weer een eigentijds karakter. En sinds 2016 bebouwt het kleine label Gers zijn eigen velden, goed voor 12 hectare biologische landbouw. De helft dient om zaadkorrels te produceren die in cosmetica gebruikt worden, de andere helft voor de blaadjes waaruit het pigment gehaald wordt. De methode is onveranderd sinds Napoleon I het pastel nieuw leven inblies om de soldaten van het keizerrijk in het blauw te steken! Jaarlijks gaat het om een oogst van 30 kilo die bestemd is voor het kleuren van het volledig natuurlijke huistextiel van deze atelier-winkel!
Denise Lambert : passion pastel
Tussen Denise Lambert en het blauw is het al meer dan dertig jaar lang grote liefde! Deze liefhebster van natuurlijke kleuren viel voor de charme van het ‘pastel van de ververs’ dat ze uit de vergetelheid terughaalde en brengt onophoudelijk haar vakkennis over in haar atelier in Roumens. Hier kleurt ze stoffen voor stylisten uit de hele wereld, van Frankrijk tot Japan. Want niet iedereen kan stoffen kleuren zoals zij! De ‘pastelmeester’ herinnert ons eraan dat pastelblauw een onvoorspelbaar blauw is. Maar het verliest amper kleur wanneer het gewassen wordt of in contact komt met licht en het is bovenal onevenaarbaar!
Een korreltje schoonheid
Van medicinale eigenschappen naar dermatologische troeven, het is maar een kleine stap! Al sinds de oudheid staat pastel gekend voor zijn litteken helende eigenschappen, maar het zaadje is ook een bron van omega 3, 6 en 9. De ideale match met cosmetica, dus. Een zachte balsem met pastelolie of een verstevigend serum met pastelproteïnes tegen tekenen van veroudering … Sinds 2003 onthult het merk Graine de Pastel de vele troeven van dit miraculeuze plantje. En Bleu par Nature bundelt nabij Toulouse drie verschillende plekken: een spa in het teken van ‘pastelotherapie’, een winkel en een pastelmuseum. Alles om het leven door een blauwe bril te zien!
Rijkelijke huizen in het 'pays de Cocagne'
Weet je vanwaar de uitdrukking ‘pays de Cocagne’ (Luilekkerland) komt? De ‘cocagnes’ waren de bollen gedroogde bladeren die vanuit Occitanië in heel Europa werden geïmporteerd via de Garonne. Het land zelf situeerde zich tussen Toulouse, Albi en Carcassonne, de befaamde driehoek van het pastelgoud. Zowel in Toulouse als in Albi vertaalde de rijkdom van de gouden eeuw zich in de stenen gevels van de herenhuizen, de gemaakt werden door pastelhandelaars. In de Roze Stad vind je nog een twintigtal van deze gebouwen, waaronder het weelderige Hôtel Assézat, of het Hôtel de Bernuy met zijn zeshoekige toren, de hoogste van de stad! Het toerismebureau organiseert thematische rondleidingen waarvan sommige vooral het Toulouse van de renaissance en zijn pastel in de kijker zetten.
Meer informatie:
Door Anne-Claire Delorme
Reisjournaliste anneclairedelorme@yahoo.fr
