Reizen in Frankrijk voor mensen met een beperking

‘Tourisme & Handicap’

Dit nationale label staat voor objectieve informatie over de toegankelijkheid van toeristische locaties en voorzieningen. ‘Tourisme & Handicap’ richt zich op vier verschillende soorten beperkingen (auditief, visueel, motorisch en verstandelijk) en streeft naar een aangepast toeristisch aanbod dat goed aansluit op het toerisme voor het grote publiek. Bij bezienswaardigheden die voldoen aan de criteria van het label, staat het logo van ‘Tourisme & Handicap’ duidelijk aangegeven bij de ingang.

‘Tourisme & Handicap’ ontstond in 2003 uit een samenwerking tussen het Franse ministerie van Toerisme, beroepsorganisaties in de toerismebranche, lokale overheden en belangenorganisaties voor mensen met een beperking.

Het label richt zich op toeristische activiteiten in vijf categorieën: logies, informatievoorziening, recreatie, horeca en bezienswaardigheden. ‘Tourisme & Handicap’ garandeert uniforme, kwalitatief goede voorzieningen overal in Frankrijk en kan rekenen op een brede steun van degenen die het label uitdragen. Daardoor wordt er in steeds meer toeristische regio’s naar gestreefd om aan dit keurmerk en de bijbehorende criteria te voldoen.

‘Destination pour tous’ (Iedereen welkom)

Dit label promoot regio’s met een breed en consistent aanbod van toeristische attracties voor mensen met een beperking. Dit houdt in dat de attracties en activiteiten, maar ook andere aspecten van het dagelijks leven, zoals het openbaar vervoer, goed toegankelijk moeten zijn.

Het label wordt voor vijf jaar toegekend aan regio’s die hun toeristische aanbod hebben aangepast aan tenminste twee van de vier soorten beperkingen (auditief, visueel, motorisch en verstandelijk) en die zich inspannen om nieuwe voorzieningen te ontwikkelen en hun bezienswaardigheden ook toegankelijk te maken voor mensen met andere beperkingen.

Na Bordeaux, dat het label al in 2014 in de wacht had gesleept, werden Amiens in de regio Noord-Frankrijk en Balaruc-les-Bains in de regio Occitanië aan de Middellandse Zee in maart 2017 gekwalificeerd als ‘Destination pour tous’, vanwege hun toeristische aanbod en dienstverlening voor mensen met een verstandelijke of motorische beperking.

Vervoer: naar je bestemming en ter plaatse

Allereerst wat belangrijke informatie: als je hulp nodig hebt of de reis niet alleen wilt maken, is er reisassistentie voor mensen met een beperking. In Frankrijk bieden Faciligo en Mon Copilote dergelijke voorzieningen.

• Met een rolstoel in de trein

Gereduceerde tarieven voor mensen met beperkte mobiliteit en hun begeleiders, hulp bij het boeken en begeleiding op het station: de diensten van de Franse spoorwegen (SNCF) voor mensen met een beperking zijn de laatste jaren sterk verbeterd. Hoewel sommige stations en bepaalde treintypen (vooral nachttreinen) nog steeds niet toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers, is het tegenwoordig heel goed mogelijk om in Frankrijk met de trein te reizen. Om assistentie te krijgen, moet je meer dan 48 uur van tevoren reserveren en je ten minste 30 minuten voor het vertrek van je trein melden bij de daarvoor bestemde balie op het station.

Meer informatie over tarieven en assistentie is te vinden in een uitgebreide gids voor mensen met beperkte mobiliteit, die door de SNCF is uitgegeven.

• Met een rolstoel in de bus

Hoewel de toegankelijkheid van het openbaar vervoer een wettelijke verplichting is, vormt de inrichting van de bussen een grote uitdaging voor vervoersbedrijven. Touringcars zijn niet altijd toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit, vooral niet wanneer ze worden geëxploiteerd door private ondernemingen.

Sommige maatschappijen, zoals FlixBus, bieden echter onder bepaalde voorwaarden toegankelijke langeafstandsreizen aan.

• Met een rolstoel in het vliegtuig

De trein blijft de meest praktische oplossing voor reizen op het Franse vasteland. Maar soms moet je het vliegtuig nemen om langere afstanden af te leggen, voor rolstoelgebruikers lijkt dat best een onderneming. Maar maak je geen zorgen: het is zeker mogelijk om per vliegtuig te reizen, dankzij de speciale diensten die luchtvaartmaatschappijen aanbieden en de assistentie op de luchthavens, mits je je reis zorgvuldig plant. Hieronder staat een overzicht van het proces dat je moet volgen om met een gerust hart per vliegtuig te reizen:

• Bij het boeken: vergeet niet om voor het boeken van je tickets contact op te nemen met de afdeling voor passagiers met beperkte mobiliteit van de betreffende luchtvaartmaatschappij. Zo kan je hen informeren over je specifieke behoeften aan assistentie en informatie geven over je voorzieningen (type rolstoel, afmetingen, medische apparatuur, kenmerken van je batterijen indien van toepassing, enz.). De contactgegevens van deze afdeling staan op de website van elke luchtvaartmaatschappij; als je niet in staat bent om vooraf contact met hen op te nemen, is er in de meeste gevallen een vakje "specifieke assistentiebehoeften" dat je kan aanvinken tijdens het boeken. De luchtvaartmaatschappij neemt dan contact met je op om na te gaan of er rekening kan worden gehouden met je behoeften. Let op: om gebruik te kunnen maken van assistentie moet je ten minste 48 uur van tevoren boeken; afhankelijk van je beperkingen kan de luchtvaartmaatschappij eisen dat er iemand met je mee reist.  
• Bagage: in Europa zijn luchtvaartmaatschappijen verplicht om je medische en mobiliteitshulpmiddelen (maximaal twee stuks) gratis te vervoeren.
• Als je je tickets hebt geboekt, moet je op de dag van vertrek ten minste twee uur voor de vertrektijd van je vlucht naar de assistentiebalie van de luchthaven gaan.
• De geboden assistentie hangt af van de beperking: in sommige gevallen staat er een leenrolstoel van de luchthaven voor je klaar zodra je aankomt. Als je in een handrolstoel zit, kan je vragen om assistentie bij de gate, op voorwaarde dat je vooraf hebt ingecheckt bij de balie. In de meeste gevallen gaan passagiers met beperkte mobiliteit als eersten aan boord; wacht daarom niet te lang om naar de gate te gaan zodra de procedure bij de balie is afgerond.
• Rolstoelvervoer: rolstoelen worden in het ruim vervoerd. Hoewel er de handling de laatste jaren wel is verbeterd, gaan bagagemedewerkers niet altijd voorzichtig om met de apparatuur. Om de risico's te beperken raden we je het volgende aan. 1. Boek bij voorkeur rechtstreekse vluchten en blijf zo lang mogelijk in je rolstoel zitten (indien mogelijk tot aan de gate, om handelingen door derden te beperken). 2. Haal je handrolstoel niet uit elkaar om het risico op schade te beperken (laat vooral de wielen aan het frame vastzitten). 3. Vraag de bemanning tijdens de vlucht om je rolstoel terug te geven zodra je het vliegtuig verlaat in plaats van bij de bagageband. 4. Bewaar zorgvuldig al je reisdocumenten (boekingsbevestiging, instapkaart, enz.) zodat je bij aankomst, als dat nodig mocht zijn, bij de luchtvaartmaatschappij een klacht kan indienen.
• Bij aankomst: als je assistentie hebt geboekt bij vertrek, zal de luchthaven van bestemming door de luchtvaartmaatschappij op de hoogte worden gebracht van je behoeften aan assistentie bij aankomst. Passagiers met beperkte mobiliteit zijn vaak de laatsten die het vliegtuig verlaten: zorg dus voor een ruime marge in je tijdschema als je na aankomst ergens naartoe moet.

Er zijn veel meldingen van beschadigde apparatuur tijdens vluchten, dus er is nog veel werk aan de winkel qua verbetering van de zorg voor passagiers met beperkte mobiliteit. We willen er echter op wijzen dat wij zelf in 4 jaar tijd, waarvan 7 maanden op wereldreis, nog nooit een klacht hebben moeten indienen bij een luchtvaartmaatschappij. Misschien geluk, maar het bewijst dat goede zorg mogelijk is!

Ter plaatse reizen

• Huur een auto die is aangepast aan je beperking

In Frankrijk bieden de traditionele autoverhuurbedrijven weinig of geen aangepaste huurauto's aan. Maar om een voertuig te vinden dat aan je behoeften voldoet, kun je zoeken op Wheeliz, een autoverhuursite speciaal voor mensen met een beperking.

Goed om te weten: in Frankrijk mogen mensen met een beperkte mobiliteit gratis op straat parkeren, op voorwaarde dat ze een invalidenparkeerkaart hebben (die duidelijk zichtbaar achter de voorruit van het voertuig moet worden geplaatst zodat hij van buitenaf kan worden gelezen). In sommige steden, zoals Parijs en Bordeaux, is een extra registratie vereist om parkeerboetes te vermijden als er een scanauto langsrijdt.

• Speciaal vervoer op aanvraag

TPMR (transport services for people with reduced mobility on demand) zijn diensten die door lokale overheden zijn opgezet om toegankelijk vervoer aan te bieden als het normale openbaar vervoer op een bepaalde route onvoldoende toegankelijk is.

Vroeger waren deze diensten voorbehouden aan inwoners van de gemeente, maar nu zijn ze ook beschikbaar voor niet-ingezetenen dankzij de Mobiliteitswet die in 2019 is aangenomen door het Franse parlement. In theorie is het dus mogelijk om toegankelijk vervoer te boeken als je op reis gaat, mits je een invaliditeitspas hebt met een percentage van meer dan 80%.

Als dit voor jou niet het geval is, of als de lokale overheid niet aan je verzoek kan voldoen, bieden sommige bedrijven, vooral in grote steden, toegang tot aangepaste voertuigen. Bijvoorbeeld Uber in de meeste grote steden, G7 taxi's in Parijs en omstreken (let op: beperkt aantal auto’s, reserveren verplicht en lange wachttijden), Caocao met een wagenpark dat 100% toegankelijk is in Parijs, en TL Access in Lyon.

• Openbaar vervoer

Elke stad heeft zijn eigen openbaar vervoer-aanbod met specifieke kenmerken op het gebied van toegankelijkheid. Hoewel de meeste bussen en trams tegenwoordig toegankelijk zijn, is dat in de metro soms moeilijker (zoals in Parijs omdat het metrostelsel deels nog verouderd is). Om te weten of en hoe je gebruik kan maken van het openbaar vervoer, kan je het beste kijken op de website van het gemeentehuis van je plaats van bestemming of bellen met het toeristenbureau: zij kunnen voor elke situatie alle informatie verstrekken die je nodig hebt.

Accommodatie: met een gerust hart boeken

Het vinden van geschikte accommodatie is vaak stressvol en tijdrovend als je in een rolstoel zit. Let bij het boeken op het volgende:

Algemene boekingssites (AirBnB, Booking.com, Gîtes de France, enz.) bieden een breed scala aan accommodatie, maar de toegankelijkheidsfilters zijn vaak niet erg nauwkeurig. Als de foto's voor zich spreken en alle informatie over de toegankelijkheid van de accommodatie wordt vermeld, kan het heel gemakkelijk zijn om online te boeken. Als dit niet het geval is, kan het boekingsproces veel overleg met de verhuurder vergen en veel tijd in beslag nemen, of zelfs resulteren in teleurstelling bij aankomst als de foto’s geen duidelijk beeld blijken te geven van de beschikbare faciliteiten.

Gespecialiseerde boekingssites

Op de website Tourisme et Handicap vind je een lijst met toegankelijke accommodaties en hun contactgegevens.

In Frankrijk is een website ontwikkeld om mensen met een beperking te helpen bij het vinden van passende accommodatie. Op Toolib.fr vul je je profiel in en dan stelt de website je alleen accommodaties voor met de faciliteiten die je nodig hebt en die bovendien zijn gecontroleerd door een ergotherapeut.

Hotelketens

Hoewel de meeste hotelketens aangeven dat er een toegankelijke kamer is in de plaats die je zoekt, heb je meestal niet veel aan de beschrijving van de faciliteiten voor mensen met beperkte mobiliteit. Als dit het geval is, raden we je aan per e-mail of telefoon rechtstreeks contact op te nemen met het hotel van je keuze om zeker te weten dat ze hebben wat je nodig hebt.

Woningruil

Het is mogelijk om je huis te ruilen als je in een rolstoel zit, hoewel het aanbod beperkt is. In dit (Franse) artikel geeft APF France Handicap een overzicht van de sites waarop je bij de zoekopties een toegankelijkheidscriterium kan selecteren.

Bezichtigingen, activiteiten, restaurants ... Profiteer optimaal van je reis!

Met alle opties van dit artikel zou je al een goed idee moeten hebben van wat je gemakkelijk kan doen als je eenmaal ter plekke bent, afhankelijk van je behoeften en beperkingen. Tussen websites van bestemmingen, zoekmachines en blogs is de informatie weliswaar een beetje versnipperd, maar het dekt een breed scala aan plaatsen om te bezoeken.

Als je niet kan vinden wat je zoekt of twijfels hebt over de toegankelijkheid, raden we je aan om rechtstreeks te bellen met de plek die je wilt bezoeken, of het nu gaat om een accommodatie, een restaurant, een activiteit of toeristische bezienswaardigheid. Dat vergt geduld, maar wij raden je aan om je behoeften zo goed mogelijk uit te leggen, zodat men er ook nog wat van kan leren. Iedereen heeft immers zijn eigen beperking en of een locatie toegankelijk is, is niet voor iedereen zonneklaar en hangt af van jouw voorzieningen, je fysieke mogelijkheden en natuurlijk ook je wensen. Hoe preciezer je bent in je verzoeken, hoe beter de persoon die de informatie geeft je kan vertellen welke mogelijkheden er voor je zijn.

Hulp krijgen voor en tijdens je verblijf

Als je hulp nodig hebt bij het organiseren van je verblijf en om er eenmaal ter plekke het beste uit te halen, zijn er verschillende opties:

Gespecialiseerde reisbureaus

Er zijn veel reisbureaus die gespecialiseerd zijn in het organiseren van reizen voor mensen met een beperking. Afhankelijk van je wensen kunnen ze voor alles zorgen, van het boeken van vervoer en toegankelijke accommodatie tot het huren van medische apparatuur ter plaatse. Hier zijn een paar namen (geen volledige lijst): 

• Mobee Travel 
• Yoola Voyage 
• Behandi 
• Adaptours 
• Access Tourisme 
• Comptoir des Voyages 
• Disabled Accessible Travel

Reisbegeleiders

Als je niet alleen wilt reizen, maar er niet iemand in je omgeving is die met je mee kan gaan, kan je een reisbegeleider inhuren. Elke begeleider heeft zijn eigen manier van werken en zijn eigen dienstverlening: de keuze hangt vooral af van de vertrouwensrelatie die je met hem of haar kan opbouwen. De vereniging ANAÉ biedt een lijst met begeleiders.

Dagelijks leven: nuttige hulpmiddelen

Zodra de reis is gepland en je ter plekke bent, hoef je alleen nog maar te genieten! We geven je hier vier apps die nuttig kunnen zijn: 

• Lpliz is een app waarmee mensen met een beperking hulp kunnen vragen in geval van problemen, je locatie wordt automatisch via GPS doorgegeven; 
• Handicap.fr geeft aan welke invalidenparkeerplaatsen er in de buurt zijn; 
• Où sont les toilettes? en ook de app Accessaloo van Disabled Accessible Travel zijn handig om te weten waar de dichtstbijzijnde invalidentoiletten zijn.

Meer informatie:

• Lees meer over het landelijke label ‘Tourisme & Handicap’ (in het Frans)
• Lees meer over het landelijke label ‘Destination pour tous’ (in het Frans)
• Toegankelijkheid in Parijs

Lees ook:

• Parijs: een toegankelijke stad voor iedereen