Wat als de jeans, dat iconische internationale kledingstuk, nu eens Franser was dan je dacht? Meer nog, naar verluidt zou het een Cevense meesterkleermaker zijn die de allereerste jeans te wereld creëerde. Ver weg van Amerikaanse cowboys dus. Enkele eeuwen later is de Franse vakkennis bijna ongeëvenaard. We duiken achter de schermen van bedrijven die de ‘made in France’-jeans heruitvinden.
De bekendste: 1083 in de Drôme
In Romans-sur-Isère, tussen de Alpen en Occitanië, werden lange tijd vooral schoenen gemaakt. In de jaren 30 maakt de stad internationaal faam onder invloed van Charles Jourdan, die decennialang enkele van de bekendste hollywoodactrices van schoenen zal voorzien: Ava Gardner, Marylin Monroe, Sophia Loren ... Vandaag worden in Romans-sur-Isère nog amper schoenen geproduceerd, grotendeels vanwege de globalisering. Wel worden er sinds 2013 jeans gefabriceerd en zag het plaatselijke merk 1083 er het licht. Waarom 1083? Omdat er 1083 kilometer ligt tussen de twee verst uit elkaar liggende Franse steden: Menton (vlak bij Nice) en Porspoder, een stad te noorden van Brest. Niet mis in vergelijking bij de 65.000 km die een jeans gemiddeld aflegt vooraleer hij in de winkels terechtkomt!
1083 maakt naast jeans ook heel modieuze sneakers in Frankrijk en T-shirts in biokatoen. Het gebruikte katoen groeit voornamelijk in Tanzania of Mali, maar de jeans zelfs wordt geverfd, geweven en gemaakt in Frankrijk. 1083 beschikt zelfs over zijn eigen machine om jeans te bleken: een primeur in Frankrijk, waarmee tot 95 % water en 75 % energie bespaard worden vergeleken bij het traditionele proces. De volgende innovatie van 1083 zal een jeans zijn die genaaid wordt met Seaqual©TM-draad, gemaakt van plastieken flessen en gerecycleerd zee-afval. Aan het einde van zijn leven kan de jeans worden teruggezonden, waar hij wordt fijngemalen en herwerkt tot garen. In de ateliers van 1083 ontdek je het volledige fabricatieproces, van het aankrijgen van de grondstoffen tot een demonstratie van de machine. En de rondleiding eindigt bij de winkel, voor een shopsessie.
De historische: Atelier Tuffery, in de Cévennen
We bevinden ons in het hartje van het Nationaal Park van de Cevennen, aan de ingang van de canyon van de Tarn, in het stadje Florac. Hier passeert de fameuze GR70, ook wel ‘de Stevensonroute’ genaamd, en die we ontdekken te paard of op een ezel. In Florac woonde de befaamde meester-kleermaker die in 1892 het idee kreeg om de eerste broek in jeans te maken voor de spoorwegarbeiders: Célestin Tuffery. Deze allereerste jeansfabrikant van Frankrijk wist zijn vakkennis door te geven aan zijn kinderen en kleinkinderen die het atelier generatie op generatie verderzetten. Enkele eeuwen na Célestin Tuffery heeft nu zijn achterkleinzoon Julien Tuffery de teugels in handen van dit familiebedrijf.
Atelier Tuffery is stevig verankerd in de 21ste eeuw en een bruggenhoofd van bekende merken uit de Franse mode. Het zet edele materialen in de kijker en focust op een ecologisch verantwoorde confectie: leren etiketten, koperen klinknagels, de jeans zelf worden uitgedacht, gesneden, genaaid, samengesteld en gebleekt in Frankrijk. Hoewel hij voornamelijk uit katoen bestaat, wil Atelier Tuffery zijn koolstofvoetafdruk verminderen door duurzame vezels te gebruiken: zo heeft het de eerste jeans op basis van Franse wol gemaakt, van de Lacaune-schapen van Causse Méjean en de merinosschapen van Arles! Terwijl katoen aan de andere kant van de wereld groeit en veel water vereist, groeit hennep bij de vleet in de Cevennen: al in de 19de eeuw introduceerde Célestin Tuffery het gebruik van hennep in de productie van jeans. Gedurende twee jaar werkte zijn achterkleinzoon aan de wedergeboorte van een plaatselijke filière in Occitanië en biedt nu opnieuw jeans aan gemaakt van hennep. De cirkel is rond!
De hele zomer lang, van juni tot september, kun je dagelijks twee gratis rondleidingen volgen in het Atelier Tuffery: de prachtige nieuwe boetiek grenst aan de productie-ateliers waar je door de grote ramen kunt binnenkijken. Een absolute onderdompeling in de wereld van de jeans made in France!
De meest selfmade man: Dao, in Nancy
Indien je door de Lorraine reist, kun je de stad Nancy met haar prachtige Stanislasplein bijna niet missen. Slechts een boogscheut verder vind je het atelier van Dave Dao, die hier jeans maakt onder de merknaam Dao. Een jonge bedrijfsleider van 32 jaar, die een atypisch parcours aflegt. Als vijfde uit een gezin van acht kinderen is Davy Dao het gewend om de broeken van zijn oudere broers over te nemen … tot hij 14 jaar oud is. Dankzij enkele kleine jobs kan hij zichzelf op zijn eerste eigen jeans trakteren. Jammer genoeg is deze net wat groot, maar dat houdt hem niet tegen! Davy neemt de naaimachine van zijn moeder, neemt de taille in en customizet ze. Een nieuwe passie is geboren!
Op zijn 24ste, wanneer hij als verkoper in een jeanswinkel werkt, besluit Davy Dao om te gaan rondtrekken in Vietnam, het geboorteland van zijn ouders. Daar ontdekt hij de keerzijde van de jeansindustrie wanneer hij begint te werken aan een fabrieksband vanwaar het leeuwendeel van de merkbroeken vertrekt die hij in Nancy verkoopt. Zijn buurman aan de fabrieksband is amper twaalf jaar oud en werkt 40 uur per week zodat zijn familieleden kunnen eten. Een heuse schok voor Davy Dao. Zodra hij terug is in Nancy, staat zijn besluit vast: hij zal een jeansmerk lanceren dat op verantwoorde wijze geproduceerd wordt.
Enkele jaren later bevindt zijn atelier van 90 m² zich in hartje stadscentrum. Hij werkt zij aan zij met zeven collega’s. Met het oog op de duurzaamheid van zijn confectie, lanceert Dao zijn eerste linnen jeans. Een zeer plaatselijke productie aangezien Frankrijk de grootste linnenproducent is ter wereld. Wanneer je zijn winkel betreedt om een beetje te shoppen, moet je niet aarzelen om te vragen of je het atelier mag bezoeken. Indien hij er is, zal Davy Dao je persoonlijk meenemen om het proces achter zijn jeans uit de doeken te doen.
Nog even over de Franse jeans
Vanuit zijn atelier ziet kleermaker Célestin Tuffery arbeiders toekomen vanuit heel Frankrijk om de spoorweg aan te leggen. Hij wil ze een broek kunnen aanbieden die stevig genoeg is voor de zware arbeid op het terrein. Hij besluit een goed gekende stof uit Zuid-Frankrijk te gebruiken waarmee handelaars uit Nîmes rijk waren: een stof uit Nîmes (‘de Nîmes’), gemaakt van wol en zijde, stevig, makkelijk te herstellen en die voordien enkel gebruikt werd om sokken of lakens te maken.
Het is het jaar 1892 en we bevinden ons in hartje Cevennen wanneer de eerste jeans geboren wordt! Aan de andere kant van de Atlantische oceaan wordt een vergelijkbare stof geweven, maar van katoen: dit is het begin van de moderne denim, die door Levi Strauss wereldwijd bekend zal worden.
Vandaag vind je overal jeans, gedragen door zowel arbeiders als staatshoofden. Dit symbool van globalisering wordt voornamelijk in Azië en Europa gefabriceerd, met katoen afkomstig uit Azië of Afrika … en plaatst ons voor zware ecologische problemen door zijn waterverslindende productie en zijn talloze reizen (je jeans legt anderhalve toer rond de Aarde af voor hij in je kast terechtkomt). In Frankrijk daarentegen, waar de ‘de Nîmes’ bijna drie eeuwen terug het licht zag, vindt de Franse vakkennis een tweede adem dankzij vakmensen die hun ecologische voetafdruk op innovatieve wijze willen verkleinen en hun productie in ateliers proberen te vestigen die je ook kunt bezoeken.
Door Caroline Revol-Maurel
Een gepassioneerde journaliste die houdt van ruige natuur, reizen en rock. Schrijft net zo graag over de lammergier als over Lou Reed. Vaak in het gezelschap van twee dochtertjes die ook al niet op hun mondje zijn gevallen!
