Al meer dan 500 jaar spint Lyon garen bij de zijde-industrie, van de bescheiden weefateliers in La Croix Rousse tot de pronkerige herenhuizen van de kooplieden. Zijde is een van de kostbaarste stoffen, soms even overschaduwd maar nimmer overtroffen, en wordt hier nog steeds door bevlogen handwerkslieden gemaakt. Tussen het geklepper van de weeftoestellen, de zachtheid van de mousseline en de glans van de goud- en zilverdraden, nemen we je mee op een zijderoute door Lyon. Een feest voor de zintuigen!
De geschiedenis van de zijde
In het Maison des Canuts, de voormalige zetel van het gilde van de zijdewevers en nu een museum annex atelier, worden rondleidingen gegeven over de geschiedenis van de zijdeproductie. Je leert er hoe het komt dat de zijderups die in China al eeuwenlang gebruikt werd, in de 19e eeuw Lyon tot de zijdehoofdstad van de wereld maakte. Alle facetten van de zijde-industrie komen aan bod, vanaf het moment dat Frans I in 1540 het monopolie van de zijdehandel aan de stad verleende, tot de opstanden van de zijdewevers die in de 19e eeuw schering en inslag waren. Verder worden de verschillende stappen van het productieproces uitgelegd, zijn er weefdemonstraties en kan je hier het laatst overgebleven trekweefgetouw bewonderen. Zo waan je je even terug in de tijd van de ‘bistanclaques’, een onomatopee waarmee in het dialect van Lyon het geluid van de weefgetouwen werd aangegeven!
In het rijk van de zijde
Als je bij de Soierie Saint-Georges in het hart van het historische centrum naar binnen loopt, kan je je voorstellen hoe de wevers van zijde en goud- en zilverbrokaat in de renaissance hier aan het werk waren. Dit is namelijk het laatst overgebleven atelier in deze wijk die ooit het kloppend hart van de textielnijverheid van Lyon was. Een compleet andere wereld, waar meesterwever Ludovic de La Calle en zijn twee zoons de traditie van de toegepaste kunst op Franse wijze in ere houden. Ze restaureren antieke meubels uit kastelen in samenwerking met eigentijdse ontwerpers. Velours en zijde doorsponnen met goud- en zilverdraad: je ziet hier met eigen ogen hoe de prachtigste stoffen ontstaan op authentieke jacquardgetouwen uit de 19e eeuw!
Zijde weven met het hele gezin
Het is ook leuk voor kinderen om zelf aan de slag te gaan. In een voormalig passementwerkerij in de wijk La Croix Rousse (een heus weefatelier met weefgetouwen van maar liefst 3,60 meter hoog) nodigt de vereniging Soie Vivante jong en oud uit voor een boeiende kennismaking met de wereld van de zijde, aan de hand van workshops voor kinderen van 4 jaar en ouder. Hoe kan zo’n klein rupsje nou zijdedraad spinnen? Waarom moeten de draden worden gekruist om stof te maken? En waar dient een cocon eigenlijk voor? De kinderen krijgen antwoord op dergelijke vragen en worden daarna meegenomen door de ‘traboules’, geheime overdekte doorgangen waar Lyon bekend om is en die vroeger werden gebruikt om de stofbalen te vervoeren.
In het atelier van de zijdeschilders
Penselen en wattenstaafjes zijn wel heel aparte attributen om stoffen te maken! Het met de hand beschilderen van pannefluweel is een van de technieken waarvan je een demonstratie te zien krijgt tijdens een bezoek aan het Atelier de Soierie, dat zich al sinds 1890 toelegt op het bedrukken en verven van zijden stoffen. Het atelier is ook het laatste in Frankrijk dat zich nog bezighoudt met het handmatig drukken van patronen, waarvan je het procedé kunt volgen vanaf het klaarmaken van de verf tot het eindresultaat, een zijden stof die een waar kunstwerk is! Net als Brochier Soieries, waar het mee samenwerkt, heeft het Atelier de Soierie naam gemaakt met de reproductie van schilderijen en de creatie van gelimiteerde edities.
Zijde op maat voor fashionista’s
Halsdoeken en foulards, maar ook plooikragen, hoedjes en capes: er wordt werkelijk van alles van zijde gemaakt, en in de ateliers met bijbehorende boetieks kun je de mooiste (en gekste) producten kopen. Sophie Guyot verft en plooit haar zijdestoffen volgens de Japanse shibori-traditie, Sfate & Combier is gespecialiseerd in mousseline, en Giles Hévair verkoopt fraaie dassen en vlinderstrikken. Brochier Soieries is bekend om de foulards die bedrukt worden met afbeeldingen van beroemde schilderijen van Monet, Chagall, Picasso en andere grote meesters. Je kan er ook je eigen sjaal laten ontwerpen, hoe chic is dat?
Tips voor duurzaamheid Neem je graag de tijd om de Franse ambachtskunsten en het lokale erfgoed te ontdekken? Dan kun je dat perfect combineren met een milieuvriendelijke organisatie van je verblijf in Lyon. De derde grootste stad van Frankrijk doet er namelijk alles aan om duurzaam toerisme te stimuleren. Omdat Lyon niet zo groot is, zijn alle bezienswaardigheden prima te voet en per fiets te bereiken. Kies daarnaast voor lokale producten door in een van de vele ‘bouchons lyonnais’ te gaan eten, de karakteristieke restaurants die bekendstaan om hun traditionele gerechten. En ook handig: vul je waterfles bij op een van de plekken die #GourdeFriendly zijn ofwel ‘waterflesvriendelijk’. Zo geniet je nog meer van Lyon.
Meer informatie
Lees ook:
Door Anne-Claire Delorme
Reisjournaliste anneclairedelorme@yahoo.fr
