In de voetsporen van Vincent van Gogh in Frankrijk

Van Goghs eerste kennismaking met Frankrijk begon in Parijs, waar hij in 1874 aan de slag ging als kunsthandelaar bij de firma Goupil & Cie, een kunsthandel in de toen nog landelijke kunstenaarswijk Montmartre. Het was geen groot succes en hij werd ontslagen. Na een korte omweg via Engeland keerde Vincent in 1876 weer terug naar Nederland, waarna het tien jaar zou duren alvorens hij weer voet zou zetten in Parijs.

Ook vandaag de dag nog is het heerlijk struinen door de schilderachtige straatjes achter het bekende kunstenaarsplein Place du Tertre in Montmartre. Om te zien waar Vincent zijn eerste stappen zette in de Franse hoofdstad, moet je naar de Rue Chaptal 9, waar het hoofdkantoor van Goupil & Cie stond, nog steeds een statig gebouw, en naar Boulevard Montmartre 19, waar de winkel zich bevond.

In 1886 vertrok Vincent opnieuw naar Parijs, maar deze keer om zich volledig aan zijn schilderkunst te wijden. Hij nam zijn intrek bij zijn jongere broer Theo. Parijs gold op dat moment als het kunstcentrum voor impressionisten. In de Franse hoofdstad maakte Vincent kennis met het kleurrijke werk van Monet en kwam hij in contact met schilders als Toulouse-Lautrec, Millet en Breton die van grote invloed zouden zijn op zijn schilderijen die in deze periode meer kleur begonnen te krijgen.

Vincent arriveerde eerder dan gepland in Parijs en woonde aanvankelijk met zijn broer Theo in een klein appartement aan de Rue Victor Massé 25. Twee maanden later verhuisden ze naar een grotere woning met een ruime studio aan de Rue Lepic 54. Beide gebouwen staan er nog. Een andere belangrijke plek voor Vincent (en vele andere grote schilders) was de winkel van verfhandelaar ‘père Tanguy’, waar hij altijd zijn materialen haalde en waar hij kennismaakte met Japanse prints, te vinden op de Rue Clauzel 14. Ook dit pand bestaat nog steeds, de huidige winkel is vernoemd naar de vroegere eigenaar Julien Tanguy.

Belangrijke plekken in het leven van Van Gogh:

• Hameau des Artistes 5 – De beroemde windmolen Moulin de la Galette op een van de heuvels van Montmartre werd veelvuldig door Vincent en zijn tijdgenoten geschilderd. De Moulin de la Galette was uitgegroeid tot een ontmoetingsplek voor kunstenaars, waar gedanst, gezonden en gedronken werd. • Boulevard de Clichy 62 – Hier bevond zich Café du Tambourin waar Vincent en andere kunstenaars graag samenkwamen. • Boulevard de Clichy 128bis – De studio van tijdgenoot en kunstenaar George Seurat. • Rue Tourlaque 5 – De studio van goede vriend Henry de Toulouse-Lautrec.

Musea in Parijs met werk van Van Gogh:

• In het Musée Rodin hangt onder meer een van de portretten die Vincent van Julien Tanguy maakte.

• In het Musée d’Orsay zijn diverse werken van Van Gogh naast die van Gauguin en andere (impressionistische) tijdgenoten te zien. Er hangt een versie van zijn ‘Slaapkamer in Arles’, er zijn zelfportretten te zien en werk dat hij maakte in Auvers-sur-Oise.

Tip! Volg de audiotour van de Nederlandse ambassade en het Atelier Néerlandais in Frankrijk en laat je meenemen langs de plekken uit het leven van Vincent van Gogh en andere Nederlandse schilders in Parijs

Na twee jaar in Parijs was Vincent de hectiek zat en ging hij op zoek naar ‘zijn eigen Japan’ in het pittoreske Arles waar hij in 1888 aankwam. In Arles vond hij het licht, de blauwe luchten en de kleuren waar hij zo naar zocht in Parijs. Het werd zijn meest productieve periode: in 15 maanden maakte hij wel 300 schilderijen, waaronder enkele van zijn beroemdste werken zoals de ‘Zonnebloemen’, ‘Het gele huis’ en ‘Slaapkamer in Arles’. Maar Arles was ook de plek waar Vincent in de war raakte, ruzie kreeg met zijn goede vriend Paul Gauguin en een stuk van zijn oor afsneed.

• De Fondation Vincent van Gogh – Museum gewijd aan het leven en werk van Vincent van Gogh en de kunstenaars die aan hem verwand zijn. • Espace Van Gogh – De binnentuin van dit voormalige hospitaal, waar Vincent enige tijd na zijn oorincident verbleef, is volledig opnieuw ingericht naar een vab zijn schilderijen. • Café du Forum – Bij het Café du Forum, aan de Place du Forum 11, schilderde Vincent zijn ‘Caféterras bij nacht’. • De Rhône – De rivier die door de stad stroomt was een geliefd onderwerp van Vincent, waaronder zijn ‘Sterrennacht boven de Rhône’. • Het gele huis – In 1888 huurde Vincent een kamer in het gele huis dat we kennen van het gelijknamige schilderij aan de Place Lamartine 2. Het plein is er nog steeds, maar het huis werd verwoest door een vliegtuigbom in 1944. • Circuit Van Gogh – Deze wandelroute neemt je meer door Arles langs de plekken uit Vincents leven en de onderwerpen van zijn schilderijen, waaronder de Rhône, de begraafplaats Alyscamps, de arena, het Café du Forum, de oude molen en olijfboomgaarden.

Nadat Vincent in 1889 in verwarde toestand zijn oor had afgesneden, verbleef hij een jaar in een inrichting in Saint-Rémy-de-Provence. Ondanks zijn mentale toestand maakte hij hier toch nog 150 schilderijen, waaronder de ‘Amandelbloesem’. Zijn motieven vond hij in de tuin van het gesticht en de omringende natuur zoals de bergen van de Alpilles.

• Monastère Saint-Paul de Mausole – Het oude romaanse klooster waar Vincent een jaar werd verzorgd van mei 1889 tot mei 1890 fungeert nog altijd als medische instelling, waardoor slechts een gedeelte toegankelijk is voor publiek. De reconstructie van zijn sobere kamer vormt een groot contrast met de kleuren van zijn schilderijen, waarvan overal in de tuin afbeeldingen van staan opgesteld.

• La Route de Van Gogh – Een wandelroute van ongeveer één uur langs de plekken waar Vincent zijn inspiratie vandaan haalde en waar hij zijn schildersezel plaatste. Borden met reproducties van zijn werk wijzen de weg.

• Musée Estrine – Museum met een kleine expositieruimte en een film gewijd aan Vincent van Gogh.

Nadat hij de inrichting mocht verlaten, trok Vincent in 1890 naar Auvers-sur-Oise, een lieflijk dorpje vlak bij Parijs, waar hij twee maanden na zijn aankomst, ontmoedigd door zijn mentale toestand en financiële zorgen, een einde aan zijn leven maakte. Toch schilderde hij in deze korte periode nog steeds vol overgave, dit ook op aanraden van zijn vriend en amateurschilder dokter Gachet.

• Rondwandeling ‘In de voetsporen van Van Gogh’ - Eigenlijk is Auvers-sur-Oise één groot openluchtmuseum waar van Gogh wel 80 werken creëerde. De gids van het Office de Tourisme neemt je mee langs de kerk Notre-Dame de L’Assomption (vrij toegankelijk) en het ‘korenveld met kraaien’. • Maison du Docteur Gachet – Dokter Gachet, zelf ook fervent schilder, raakte al snel bevriend met Vincent en ontving hem in zijn huis. Tegenwoordig zijn hier exposities te zien. • Cimétière d’Auvers-sur-Oise - Op 29 juli 1890 maakte Vincent in Auvers-sur-Oise een einde aan zijn leven. Zes maanden later stierf zijn geliefde broer Theo in Nederland. Theo’s weduwe zorgde ervoor dat ze naast elkaar kwamen te liggen op de begraafplaats van Auvers-sur-Oise. De klimop die de graven verbindt, is afkomstig uit de tuin van Docteur Gachet. • Auberge Ravoux – De herberg, ook wel het ‘Maison de Van Gogh’ genoemd, was de verblijfplaats en sterfplek van Vincent gedurende zijn korte verblijf in Auvers-sur-Oise. Het is nog steeds een café-restaurant en een niet te missen etappe waar je een stap terug in de tijd lijkt te doen. De kamer waar Vincent verbleef, is nog altijd intact en te bezichtigen. • De ‘boomwortels’ - Pas in 2020 werd aan de hand van een oude ansichtkaart de plek in Auvers-sur-Oise ontdekt waar Van Gogh zijn beroemde schilderij ‘Boomwortels’ schilderde: rue Daubigny 46. Een bijzonder schilderij, want het was het laatste werk van zijn hand voor zijn dood.