Klim naar een citadel boven op een duizelingwekkend hoge uitloper, beleef je eigen sprookje in een middeleeuwse vesting en kijk je ogen uit in schitterend gedecoreerde renaissancekastelen ... Als het op kastelen aankomt, heb je het in Frankrijk voor het kiezen: je vindt er wel 45.000! Kastelen die je al wandelend kunt ontdekken, kastelen met koninklijke moestuinen die omgetoverd zijn tot biologische proeftuinen en kastelen met elegante tuinen in Franse stijl die zichzelf opnieuw uitvinden als broedplaatsen voor biodiversiteit... We nemen je mee op een koninklijke toer door Frankrijk naar onze 15 favoriete kastelen!
Kasteel van Chambord (Centre-Val de Loire): een alternatief sprookje
Vergeten groenten uit de renaissance kopen bij het mooiste kasteel van de Loire? In Chambord zijn de 17e-eeuwse moestuinen van het landgoed weer volop in gebruik genomen: meer dan vijf hectaren aan landbouwpercelen worden biologisch bebouwd. Met fruit- en notenbomen, groenten, aromatische planten en medicinale kruiden. De plek wil een proeftuin voor innovatie zijn en mensen bewust maken van het belang van natuurlijke landbouw. Zo worden er rondleidingen, workshops over permacultuur en tuinierweekenden georganiseerd. Met een van de meest statige renaissancekastelen als decor is dit wel een heel bijzondere plek om je laarzen aan te trekken en in de aarde te wroeten waar ooit Franse koningen liepen.
Kasteel van Versailles (Ile-de-France): groots en verrassend
Wat vind je ervan om het kasteel van Versailles buiten de gebaande paden te ontdekken ter ere van zijn 400-jarig bestaan? In de schaduw van het weelderige kasteel met zijn strak aangelegde tuinen in Franse stijl van de Zonnekoning ontdek je nog een ander Versailles: de wilde kant van het kasteel die zeker bij natuurliefhebbers in de smaak zal vallen. Rond het kasteel bevindt zich 315 hectare aan bos. In de 17e eeuw was dit nog een jachtgebied voor de koningen, maar tegenwoordig is het een natuurreservaat waar de biodiversiteit welig tiert en wat door de beheerders van het domein zorgvuldig in stand wordt gehouden en ontwikkeld. Er zijn waterbieden aangelegd, bijenkorven neergezet en soorten worden geteld. Geef je ogen goed de kost en leg je oren te luister, want je komt hier vaak grijze reigers, grasmussen en eekhoorns tegen.
Kasteel van de hertogen van Bretagne (Atlantische Loirestreek): midden in de stad
Dit kasteel midden in de stad kan heel wat verhalen vertellen! Een bezoek aan dit 15e-eeuwse middeleeuwse bouwwerk midden in het oude centrum van de vroegere hoofdstad van de hertogen van Bretagne mag niet ontbreken tijdens je trip naar Nantes. Achter de sierlijke gevel met renaissancistische versieringen in Italiaanse stijl vertellen de 32 museumzalen over de geschiedenis van Nantes en, in het verlengde daarvan, over andere universele thema's. Vrolijke thema's, maar ook serieuze onderwerpen zoals het slavernijverleden, waarin deze havenstad een grote spil vormde, de Tweede Wereldoorlog en de industrialisering. De uitzonderlijke collecties bevatten meer dan duizend voorwerpen, die deels van de bewoners van Nantes zelf afkomstig zijn. Het kasteel van de hertogen van Bretagne, dat overigens het keurmerk Tourisme & Handicap heeft, wil dan ook een echt kasteel van het volk zijn.
Kasteel van Chenonceau (Centre-Val de Loire): een droom op het water
Of je nu gaat fietsen of kanoën, alle wegen leiden naar het kasteel van Chenonceau! Dit renaissancekasteel overspant de rivier de Cher, een zijtak van de Loire, en is zowel te voet, te fiets als per kano bereikbaar. Het fietspad slingert zich langs de rivier, door bossen en langs molens en op het water kun je met een kano de rivier afzakken, onderwijl uitkijkend naar karpers, vogels en sluisdeuren die door niemand minder dan Leonardo da Vinci werden bedacht. Het hoogtepunt is uiteraard het onder de arcaden van het kasteel door peddelen, die met vijf bogen de rivier overspant, helemaal bij zonsopgang of zonsondergang!
Kasteel van Haut-Koenigsbourg (Grand Est): geweldig hoog!
Het lijkt wel een arendsnest! Dit voormalige leengoed van de hertog van Souabe is door zijn 755 m hoge ligging op de berg Stophanberch altijd van strategisch belang geweest. Het lag op het kruispunt van de graan- en wijnroutes naar het noorden en de zout- en zilverroutes naar het zuiden. De in roze zandsteen opgetrokken vesting is tussen de noordelijke en zuidelijke toren wel 1,5 hectare groot. In de 19e eeuw zijn grote delen van het kasteel flink gerestaureerd door een architect die zeer bevlogen was van de middeleeuwen. Als je al deze indrukken tot je hebt genomen, kun je nog aanschuiven in het restaurant van het bolwerk, waar je middeleeuwse gerechten en biologische specialiteiten in borden van spelt (!) voorgeschoteld krijgt.
Kasteel van Les Baux (Provence): steengoed!
Dit fort, midden in de Alpilles, kent een bijzondere geschiedenis: de prinsen van Les Baux, die het in de 11e eeuw bouwden, beweerden namelijk nazaten te zijn van de koning Balthazar, een van de Bijbelse magiërs uit het Oosten. De legende past in elk geval goed bij de geest van dit van oorsprong middeleeuwse kasteel waarvan de overblijfselen en ruïnes uit een roerige tijd komen. Van de donjon uit de 13e eeuw tot aan de Val d’Enfer waarin de Carrières de Lumière is ondergebracht, het eerste centrum voor digitale kunst in Frankrijk, via het gelijknamige dorp en de grotwoningen: een bezoek aan Les Baux geeft je ook een inkijkje in het gesteente: de witte rotsen van Les Baux de Provence werden gebruikt voor de bouw van het gehele complex, maar ook voor de naburige archeologische vindplaats van Glanum in Saint-Rémy-de-Provence.
Kasteel van Villandry (Centre-Loirevallei): het meeste bloemrijk
Benieuwd waarom het kasteel van Villandry de tuin van Frankrijk wordt genoemd? Klim dan even naar boven op de donjon, het enige overblijfsel van de burcht die later veranderde in een parel van de renaissance. Van bovenaf heb je namelijk het beste uitzicht op een van de mooiste tuinen van Frankrijk. Bewonder de groene damborden en harten, de tot op de millimeter gesnoeide buxusplanten die de kleuren van elk seizoen tot hun recht laten komen, van tulpenrood tot vergeet-mij-nietjes-blauw, de waterspiegel die de blauwe lucht weerkaatst en de talloze vormen en planten. De sierlijke moestuin, één van de zes tuinen, is als een dambord verdeeld in negen grote vierkanten, helemaal in de stijl van de renaissance. Er groeien zo'n veertig verschillende groenten, die allemaal biologisch verbouwd worden.
Kasteel Clos de Vougeot (Bourgogne-Franche-Comté): een wijnparadijs
In het Château du Clos de Vougeot, een schitterend renaissancegebouw midden tussen de wijngaarden, kom je alles te weten over de geschiedenis van de wijnen van de Bourgogne: al meer dan 900 jaar wordt hier een van meest gewilde wijnen ter wereld geproduceerd. De wijnmakerij met zijn vier oude wijnpersen, de wijnkelder, de slaapzaal: alles herinnert hier aan de noeste arbeid van de monniken die als wijnboeren het landschap van de Bourgogne hebben vormgegeven. Het kasteel van Clos de Vougeot is het hoofdkwartier van de Chevaliers du Tastevin, het Broederschap van de Wijnproefridders. Na je bezichtiging kun je in hun voetsporen treden met een heerlijke proeverij van vijf wijnen van de broederschap gecombineerd met gougères, hartige soesjes met kaas, om echt Bourgondisch te genieten!
Kasteel van Chantilly (Noord-Frankrijk): de kers op de taart
De 17-eeuwse tuin in Franse stijl van architect Le Nôtre met zijn geheel in stijl herstelde waterspiegels en vijvers, het Grand Canal van 2,5 km, het Hameau dat de inspiratiebron vormde voor het Trianon in Versailles … Om de 115 ha van het park van het kasteel van Chantilly te bezichtigen heb je geen auto nodig: er rijdt een klein treintje, maar je kunt ook fietsen, een golfkarretje huren of met een elektrisch bootje varen. Dan is de kans ook nog eens groter dat je wilde dieren spot die vanuit het aangrenzende bos een kijkje komen nemen. Een heerlijk uitje in de natuur wat je goed kunt combineren met een bezoek aan het kasteel zelf. Daarin bevindt zich het Musée Condé, met de op een na grootste collectie oude schilderijen van Frankrijk (na het Louvre), en het Restaurant du Hameau, dat regionale gerechten serveert en waar je uiteraard de enige echte crème de chantilly - slagroom - kunt proeven!
Kasteel Gaillard (Normandië): een impressionistisch plaatje
Boven op een rots, in een bocht van rivier de Seine, waakt dit acht eeuwen oude fort dat vroeger aan Richard Leeuwenhart toebehoorde tegenwoordig enkel over de rivier en het omliggende Natura 2000-gebied. Vestingmuren en torens bekronen de kalkachtige hellingen waar diverse beschermde plantensoorten groeien. Deze prachtige omgeving inspireerde talloze impressionistische schilders tot het vastleggen van dit fotogenieke panorama, dat tot de mooiste van Normandië behoort.
Kasteel van Carcassonne (Occitanië): de onneembare citadel
Acht torens, twee donjons en meerdere omlopen: het grafelijke kasteel van Carcassonne is een vesting binnen een vesting en staat op de werelderfgoedlijst van Unesco. De citadel van Carcassonne was een typisch wachtkasteel, maar dit militaire bouwwerk zou in de vergetelheid zijn geraakt als er in de 19e eeuw onder leiding van architect Viollet-Le Duc niet een enorme restauratie was uitgevoerd. Trek je sportschoenen aan, want je gaat veel lopen om alles in het oude paleis te zien: de schietgaten, de grote binnenplaats, de uitkijktoren en de collecties uit de Romeinse tijd en de ridderperiode, zoals de Romaanse fresco's die in 1926 werden herontdekt met daarop de strijd tegen de Saracenen.
Kasteel Abbadia (Nouvelle-Aquitaine): kleurrijk en flamboyant
Versieringen van waterspuwers, krokodillen en slangen … op de muren van kasteel Abbadia is het een vreemde beestenboel! Het kasteel in neogotische stijl staat trots op een klif in Frans Baskenland, vlak naast de Atlantische Oceaan. Het ontwerp staat op naam van Viollet Le-Duc en is al net zo kleurrijk als zijn oprichter, Antoine Abbadia, een fervent liefhebber van reizen, taalkunde en astronomie, die er woonde en werkte. Het kasteel is een waar curiositeitenkabinet wat een rondleiding tot een echte belevenis maakt. De kamers zijn ingericht met een mix van oosterse motieven en middeleeuws interieur. Het hoogtepunt is de op en top flamboyante kamer in gotische stijl van de heer deze huizes zelf! Als je er bent, bezoek dan ook het landgoed van Abbadia, een kwetsbaar, maar beschermd natuurgebied met een gevarieerd landschap, van steile kliffen tot weilanden en velden bedekt met heide en gaspeldoorn.
Kasteel van Grignan (Auvergne-Rhône-Alpes): een slot om over naar huis te schrijven
Aan de ene kant zie je uitgestrekte bossen en de met brem bespikkelde heidevelden, en aan de andere kant liggen de lavendelvelden en wijngaarden te baden in de zon. Vanaf het enorme terras van het kasteel van Grignan ligt de Provençaalse Drôme aan je voeten en heb je een waanzinnig uitzicht op de Mont Ventoux en de Dentelles de Montmirail. Dit voormalige middeleeuwse fort, later omgevormd tot renaissancekasteel, ligt hoog op een rotsachtige uitloper en was lange tijd het buitenverblijf van Madame de Sévigné, bekend vanwege de vele brieven die ze heeft geschreven. Tegenwoordig worden er concerten, theatervoorstellingen, wijnproeverijen en yogasessies georganiseerd en kom je er meer te weten over de geschiedenis van de renaissance, maar vooral ook over de hedendaagse Provençaalse levensstijl!
Kasteel van Combourg (Bretagne): romantiek ten top
In het kasteel van Combourg kom je de geest van de graaf met zijn houten been vast niet tegen. Maar mogelijk gaat je hart wel sneller kloppen, want je stapt hier de bakermat van de Franse romantiek binnen: dit middeleeuwse fort dat in de 19e eeuw in neogotische stijl werd gerestaureerd, was namelijk een van de eerste verblijven van de Franse schrijver François-René de Châteaubriand (1768-1848). Bewonder de grote trap waar de houten poot “ook wel eens alleen met een zwarte kat wandelde”, zoals hij in zijn Memoires van over het graf schreef, en zie zijn kinderkamer in de toren. De geest van de vader van het romantisme waart nog steeds rond in het kasteel, maar ook in het park van 25 hectare dat in de 19e eeuw werd gerestaureerd door Denis en Eugène Bühler aan de hand van de beschrijvingen in zijn postuum uitgegeven werk. Net als de schrijver, die zich heel verbonden voelde met de natuur, doe je hier tussen de door eiken, lindebomen en kastanjebomen omzoomde paden volop nieuwe inspiratie op.
Kasteel van Quéribus (Occitanië): duizelingwekkend mooi
Wandelschoenen aan, want je gaat een stukje klimmen! Het kasteel van Quéribus ligt op een hoogte van 729 m op de route van de GR 367 ofwel het katharenpad, maar is de klim meer dan waard! Om bij de donjon boven op de oude vesting te komen, moet je eerst drie ommuringen over en vervolgens nog een paar honderd meter klimmen. Wat volgt is een spectaculair uitzicht: het panorama van 360° strekt zich uit van de Pyreneeën tot aan de Middellandse Zee! Aan de voet van het kasteel verdient het dorpje Cucugnan, boven op een heuvel en omringd door wijngaarden, beslist een tussenstop. Naast de middeleeuwse overblijfselen en 15e- en 16e-eeuwse woningen staat hier nog een authentieke, gerestaureerde molen uit de 17e eeuw. Sla ook de nabijgelegen bakker niet over, want die verkoopt brood en gebak op basis van vroegere meelsoorten.
Door Anne-Claire Delorme
Reisjournaliste anneclairedelorme@yahoo.fr